Con đường “xanh”... rất dài

Mất vài năm để nghiên cứu và phát triển thành công sản phẩm máy lọc không khí “Made in Vietnam” với có màng lọc hiện đại, giá thành hợp lý, nhưng vị founder của startup này vẫn trong tình trạng “tay trái bù tay phải”, thậm chí không biết đến bao giờ mới hoà vốn.

Bởi về mặt bán hàng, một thương hiệu mới tung ra thị trường cũ, có rất nhiều thương hiệu sừng sỏ án ngữ, đã khó cạnh tranh. Để marketing, truyền thông cho đến khi người dùng quen thuộc với sản phẩm, startup sẽ phải đổ thêm rất nhiều tiền, điều này lại thêm khó khăn trong bối cảnh nguồn vốn cạn kiệt.

Về mặt huy động vốn, trong thời kỳ thăng hoa, startup ý tưởng hay, mới dễ dàng kêu gọi vốn từ bất kì quỹ đầu tư nội, ngoại nào. Nhưng thời kì “tiền đắt”, các quỹ thắt chặt hầu bao, việc săn các “cá mập” cũng khó hơn bao giờ hết.

“Các quỹ thường nói đều ưu tiên đầu tư vào startup xanh, nhưng khi chúng tôi đi gọi vốn, đa phần các quỹ từ chối. Vì đầu tư sản phẩm xanh đồng nghĩa với việc thời gian thu hồi vốn dài hơn, lợi nhuận cũng thấp hơn nhiều ngành khác”, vị founder startup máy lọc không khí nói.

Ông Dương Anh, Đồng Sáng lập của Airx Carbon, công ty cung cấp sản phẩm nhựa sinh học, cho biết với một startup, áp lực cạnh tranh với các “anh lớn” là phải luôn cung cấp một sản phẩm mới phải tốt hơn, đẹp hơn, rẻ hơn thì khách hàng mới lựa chọn.

Do vậy, Airx Carbon chọn cách đầu tư vào công nghệ vì cho rằng khi đầu tư công nghệ đủ lớn, đủ sâu thì mới có thể tạo ra sản phẩm tốt hơn với chi phí cạnh tranh hơn.  

Ngoài ra điều quan trọng là phải biết khách hàng ở đâu. Ví dụ tại thị trường Việt Nam hay Đông Nam Á, các startup xanh sẽ khó sống hơn vì người tiêu dùng chưa sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho sản phẩm xanh. Nhưng ở thị trường các nước phát triển thì ngược lại.

“Khách hàng của chúng tôi chủ yếu ở châu Âu, Mỹ, Nhật...những thị trường đã có luật quy định về sử dụng sản phẩm rõ ràng, hàm lượng organic càng cao thì thuế càng giảm. Chúng tôi nhắm đến thị trường đó”, ông Dương Anh nói.

Bà Đinh Thị Lan Anh, Giám đốc phát triển kinh doanh PVA Pro, startup sản xuất túi polymer phân hủy trong nước vừa gọi được 1 triệu USD vốn đầu tư, cũng thừa nhận các sản phẩm xanh thường vướng ở giá cả và thói quen của người tiêu dùng. Do vậy mấu chốt để startup có thể tồn tại nằm ở sự kiên trì.

“Kiên trì đổi mới công nghệ sản xuất để có sản phẩm tốt hơn, giá thành rẻ hơn. Kiên trì lắng nghe khách hàng, truyền đạt thông điệp tốt về sản phẩm. Kiên trì duy trì doanh nghiệp không rơi vào tình trạng nản chí”, bà Lan Anh nói.

Chỉ có sản phẩm là chưa đủ

Chia sẻ về lý do các startup khó khăn hơn trong gọi vốn, bà Lê Hoàng Uyên Vy, Giám đốc điều hành quỹ đầu tư Do Ventures, cho biết các nhà đầu tư hiện đều tập trung vào các chỉ số tăng trưởng bền vững của doanh nghiệp. Bền vững ở đây không chỉ là sản phẩm, mà còn về mô hình kinh doanh, cơ cấu chi phí vận hành để đánh giá xem các startup liệu có thể vận hành bài bản, đi đường dài và và hướng đến tăng trưởng dài hạn hay không.

Khảo sát của PwC cho thấy gần 80% nhà đầu tư được hỏi cho rằng ESG là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới quyết định đầu tư; gần 70% tin rằng các yếu tố ESG cần có trong lương thưởng của ban lãnh đạo; 50% có xu hướng thoái vốn nếu công ty không có hành động cụ thể cho các vấn đề ESG. 

Như vậy, các bên ngày càng thể hiện rõ các quan điểm về thực hành ESG, tuy nhiên họ ngày càng đặt ra kỳ vọng ngày càng cao dành cho doanh nghiệp, không chỉ trong sản phẩm, mà còn trong việc triển khai kinh doanh bền vững và công bố các thông tin phi tài chính một cách minh bạch.

Đặc biệt các yếu tố ESG ngày càng được chú trọng khi định giá doanh nghiệp. Những năm 1975-1985, tài sản hữu hình (vốn tài chính, tài sản vật chất) trong Giá trị thị trường của các công ty S&P 500 luôn chiếm từ 68-83%, theo Ocean Tomo. Nhưng hiện nay, các tài sản vô hình đang chiếm đến 80-90%.

Các tài sản vô hình gồm giá trị thương hiệu, danh tiếng, hoạt động R&D, sự hài lòng khách hàng, an toàn sức khoẻ, tác động tới môi trường, các giấy phép, quản trị và quan hệ với người lao động.

Có thể thấy, chỉ sản phẩm xanh là chưa đủ để startup hoàn thiện mô hình kinh doanh hướng tới ESG. Đó là lý do vì sao sở hữu sản phẩm xanh nhưng vẫn khó gọi vốn.