Đầu tư với ‘ngôi sao hy vọng’

Báo cáo The 2023 Angel Behavior Survey Report của AngelCentral mới đây với 99 nhà đầu tư thiên thần ở trong khu vực Đông Nam Á đã tiết lộ những thông tin không mấy tươi sáng cho thị trường đầu tư mạo hiểm. Kết quả, hơn 31% trong 99 nhà đầu tư thiên thần được khảo sát đã tạm dừng hoặc là dừng hoàn toàn hoạt động đầu tư vào các công ty khởi nghiệp. Năm trước, tỷ lệ này chỉ chiếm 12%.

Lý do mà hơn 35% nhà đầu tư được hỏi đưa ra là việc tốn thời gian khi đầu tư cho startup. Chưa kể, hơn 19% nói lý do rằng sự thất bại của nhiều startup cũng ảnh hưởng tới niềm tin của họ; 9% nói rằng định giá startup vẫn đang quá cao. Do vậy, một số nhà đầu tư sẽ chỉ đầu tư thông qua các quỹ, cũng như thay đổi danh mục đầu tư của mình.

Khảo sát của AngelCentral cũng phản ánh phần nào hành vi thực tế của các nhà đầu tư trong bối cảnh hiện nay khi thời kỳ thăng hoa của các công ty công nghệ không còn. Điều này cũng chứng minh rõ nét hơn việc sụt giảm nguồn vốn mạo hiểm ở Đông Nam Á trong nửa đầu năm. Cụ thể, startup khu vực chỉ huy động được 4,2 tỷ USD trong nửa đầu năm, giảm 56% so với cùng kì, giảm hơn so với mức trung bình toàn cầu là 53% (theo Tech in Asia).

Ở Việt Nam, nơi thị trường khởi nghiệp còn non trẻ, dù đang có tới 3.800 startup với hơn 208 quỹ đầu tư mạo hiểm đang hoạt động, tình cảnh thậm chí còn ảm đạm hơn. Nửa đầu năm, các startup Việt chỉ huy động được 66 triệu USD, giảm 82% so với cùng kì (theo Tracxn). Đây là mức sụt giảm rất sâu so với mức trung bình của khu vực và thế giới. Điều này làm dấy lên lo ngại rằng, nếu kinh tế phục hồi chậm, các ‘cá mập’ không còn mặn mà với thị trường đầu tư mạo hiểm, thì “mùa đông gọi vốn” ở Việt Nam khi nào mới kết thúc.

Ông Jayren Teo, CEO Mạng lưới điều hành khởi nghiệp Singapore, cho biết tổng giá trị hệ sinh thái của nước này là 128 tỷ USD, với 18 doanh nghiệp kỳ lân. Những doanh nghiệp được đơn vị này đầu tư, chỉ trong 7 năm là có thể thoái vốn. Mặc dù hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam còn non trẻ, nhưng vị “cá mập” cho biết vẫn rất tin tưởng ở thị trường này. Bởi quan điểm của các nhà đầu tư Singapore vẫn lạc quan về sự phát triển kinh tế số khu vực Đông Nam Á, kỳ vọng vượt mức 30 tỷ USD vào năm 2025.

“Chúng ta đang phát triển hệ sinh thái thương mại điện tử và Việt Nam đang có sự phát triển rất lớn, giải quyết được rất nhiều vấn đề trong việc vận chuyển. Đó là bước tiến rất tốt. Du lịch cũng là lĩnh vực phát triển ở Việt Nam. Trước đây khi tôi đi du lịch, tôi từng cân nhắc Thái Lan, nhưng giờ đây bạn bè tôi ai cũng rủ nhau đi Sapa, Đà Nẵng…, hay nhiều thành phố ở Việt Nam.

Trong đại dịch, Singapore vẫn là nhà đầu tư nước ngoài lớn tại Việt Nam. Điều này khẳng định Singapore tin tưởng thị trường Việt Nam. Tôi nhận thấy có rất nhiều sự quan tâm của các tổ chức đầu tư quan tâm đến startup Việt Nam. Tôi tin các bạn có thể vượt ra khỏi Việt Nam để tìm được nguồn vốn mạnh mẽ”, ông Jayren Teo nói.

Nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm, nhà đầu tư thiên thần từ nơi khác như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan và đặc biệt những quỹ nội địa… cũng tiếp tục kỳ vọng và khẳng định sẽ tiếp tục rót vốn vào thị trường Việt Nam.

Đường dài mới biết 'ngựa hay'

Chia sẻ kinh nghiệm của quốc đảo sư tử trong phát triển khởi nghiệp, ông Jayren Teo, CEO mạng lưới điều hành khởi nghiệp Singapore, cho biết điều quan trọng là phải xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp, gồm nhà đầu tư thiên thần, các tổ chức đầu tư liên kết với Chính phủ, các văn phòng hỗ trợ khởi nghiệp. Đặc biệt là sự gắn kết chặt chẽ giữa startup và các tập đoàn lớn.

Với doanh nghiệp khởi nghiệp, họ có thể kêu gọi vốn từ các nhà đầu tư thiên thần ở giai đoạn đầu. Còn với tập đoàn, họ có thể tham gia vào giai đoạn sau của startup, để giữ cho doanh nghiệp có được nguồn vốn đều đặn.

“Khi chúng ta phát triển một sản phẩm, tư duy thông thường sẽ là chúng ta tạo ra một sản phẩm mẫu, tôi đưa ra thử nghiệm… nhưng làm thế nào để phát triển với một tốc độ lớn, quy mô lớn. Tập đoàn bắt tay với startup phải bắt đầu bằng sự tin tưởng thật sự chứ không phải tôi là người đi trước, tôi cho anh vài sự hỗ trợ, như vậy không thể đi đường dài được.

Các tập đoàn có thể suy nghĩ về phương án thoái vốn. Ví dụ gộp các công ty đã đầu tư, tạo thành một công ty và cùng đưa lên sàn chứng khoán. Như vậy công ty này mới có thể hỗ trợ cho sản phẩm này với các ngành công nghiệp khác nhau chứ không chỉ là một sản phẩm dưới tập đoàn”, ông Jayren Teo gợi ý.

Ông Nguyễn Đức Long, đại diện Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) cho biết Việt Nam hiện đang có thế mạnh để thúc đẩy thị trường khởi nghiệp. Việt Nam đang có một tổ hợp các nhà máy sản xuất cho khu vực và cho thế giới. Xu hướng này tăng lên khi công ty đang chọn Việt Nam là điểm đến và xây dựng những nhà máy thông minh. Nhu cầu về tự động hóa , phân tích dữ liệu robot, IOT…sẽ gắn liền với các nhà máy thông minh trong tương lai và đây là cơ hội cho startup cũng như các quỹ đầu tư.

Thứ hai đó là công nghệ về y tế vì tầng lớp trung lưu ngày càng tăng ở Việt Nam và mọi người quan tâm nhiều hơn đến sức khỏe. Vì thế những công nghệ y tế mới sẽ được để ý và phát triển.

Đặc biệt, những năm gần đây, Chính phủ Việt Nam đã có những sự hỗ trợ tích cực cho hệ sinh thái đổi mới và sáng tạo. Đây là nền tảng để các công ty khởi nghiệp phát triển cũng như thu hút vốn mạo hiểm vào thị trường.

“Chúng tôi đang cố gắng cải cách các quy định khuôn khổ dành cho các công ty khởi nghiệp ở Việt Nam bằng cách tổ chức các đối thoại với các quỹ đầu tư mạo hiểm và các công ty khởi nghiệp cũng như để xác định các rào cản để cho các nhà đầu tư muốn đầu tư vào khởi nghiệp ở Việt Nam”, đại diện NIC nói.