Kẻ dẫn đường dòng vốn mạo hiểm

Cuối năm 2021, đa số các dự báo trên thế giới đều chỉ ra rằng, fintech vẫn tiếp tục thắng lớn trong cuộc đua hút vốn mạo hiểm trong năm 2022, đặc biệt là khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, nơi có nhiều startup năng động, thị trường dân số trẻ.

Và trong năm 2022, nhận định này đã phần nào được khẳng định khi chỉ trong quý đầu năm, đã có 1,4 tỷ USD được rót vào công ty công nghệ tài chính Đông Nam Á, theo Dealroom. Con số này đã tăng 16,7% so với cùng kỳ năm trước.

Hay báo cáo của hãng kiểm toán và tư vấn PwC cũng đánh giá dịch vụ tài chính chỉ đứng sau nhóm công nghệ thông tin về số lượng thương vụ M&A (mua bán và sáp nhập), chiếm gần 1/4 giá trị thương vụ trong nửa đầu năm 2022.

Còn tại Việt Nam, dự đoán của Robocas Group cho thấy thị trường fintech có thể chạm mốc 18 tỷ USD vào năm 2024. Nhiều startup đã huy động nguồn vốn khủng như Timo gọi thành công 20 triệu USD, Finhay gọi được 25 triệu USD, Afin gọi được 4,8 triệu USD, MFast gọi vốn thành công 2,5 triệu USD…

Hiện VNLife và MoMo là 2 trong 4 startup kỳ lân ở Việt Nam thuộc lĩnh vực fintech. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế số và nhu cầu thanh toán phi tiền mặt gia tăng, số lượng công ty, startup fintech ở Việt Nam cũng tăng chóng mặt.

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, số công ty fintech đã tăng 4 lần, từ 39 công ty năm 2015 lên 154 công ty vào cuối năm 2021, trong đó 70% là startup. Sự ra đời đồng loạt của các startup fintech đã thay áo mới cho lĩnh vực thanh toán ở Việt Nam.

Trong nửa đầu năm, giao dịch qua hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử tăng 94% về số lượng và 114,6% về giá trị so với cùng kỳ năm 2021. Trong 1,1 triệu khách hàng sử dụng dịch vụ Mobile Money, có hơn 60% khách hàng ở nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.

Thanh toán bằng công nghệ tăng trưởng cũng thúc đẩy sự tăng trưởng của nhiều lĩnh vực khác, như thương mại điện tử, ngân hàng… và là một trong những động lực nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. Ngược lại, sự phát triển kinh tế số cũng đặt ra yêu cầu và mở ra cơ hội để fintech có thể phát triển. 

Nhiều đất trống để gieo hạt

Sự phát triển như vũ bão của thị trường fintech Việt Nam với hàng loạt startup ra đời trong thời gian qua đã đặt ra câu hỏi: Liệu còn khoảng trống cho startup mới gia nhập thị trường hay không?

TS. Lương Thái Bảo, Trưởng ban điều hành Chương trình Cử nhân Công nghệ Tài chính, Đại học Kinh tế Quốc dân cho hay, nhìn từ phía nhu cầu, nghiên cứu World Bank 2022 cho thấy, tại khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, nhu cầu tài chính cho doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) đến từ khu vực tài chính chính thức chiếm 22% GDP. Đây là con số rất lớn và là khoảng trống mà các bên đều đang cố gắng giải quyết nhưng cách thức giải quyết, đặc biệt từ phía các định chế tài chính truyền thống chưa hiệu quả, gặp nhiều trở ngại.

Ví dụ về phía ngân hàng, họ thấy chi phí tìm kiếm và phục vụ khách hàng mới hiện vẫn cao so với doanh thu nên khi phục vụ 1 khách hàng lớn họ vẫn thích hơn là phục vụ 5 khách hàng nhỏ. Thứ hai là giữa ngân hàng và khách hàng thì bất đối xứng về thông tin. Các doanh nghiệp nhỏ thiếu tuổi đời, thiếu nguồn lực nên họ không đủ khả năng cung cấp thông tin tín dụng đầy đủ cho người cho vay hoặc cho tổ chức tài chính khác.

Ngoài ra, việc thiếu tài sản đảm bảo hay doanh nghiệp SME thường thấy thiếu thông tin tín dụng, thiếu kiến thức, kỹ năng, hệ thống tài chính để quản trị tài chính và đăng kí xác thực… đặt ra yêu cầu cần thêm người chơi trong cuộc chơi này để giải quyết hiệu quả nhu cầu.

“Toàn bộ những vấn đề này là những khoảng trống mà các startup fintech nên suy nghĩ tới để tìm hiểu, phát triển. Ở đây tôi không nói ngân hàng không tìm cách, nhưng nguồn lực của các ngân hàng sẽ ưu tiên nhiều hơn vào những nơi sinh lời nhanh. Vậy phần còn lại là của startup sẽ sử dụng công nghệ như thế nào để giải quyết các vấn đề trên”, TS Lương Thái Bảo cho hay.

Đồng tình với quan điểm cho rằng startup mới sẽ còn rất nhiều cơ hội trong thị trường fintech, đặc biệt là bắt tay với các ngân hàng, ông Nguyễn Viết Châu, Giám đốc Sáng tạo Khối Ngân hàng số MB cho biết, việc ngân hàng hợp tác fintech là một xu thế bắt buộc và hướng tới mục tiêu chung là giải quyết các vấn đề cho khách hàng. Hiện rất nhiều sản phẩm dịch vụ của Ngân hàng MB phụ thuộc vào fintech.

“Hiện, MB luôn có 20-30 ý tưởng sáng tạo được thực hiện song song. Tốc độ phát triển từ lúc có ý tưởng đến ra sản phẩm khoảng 2-3 tháng. Trong 2 năm vừa qua, chúng tôi thực hiện ươm 200-300 fintech để ra sản phẩm. Để có được số lượng sản phẩm như trên, chúng tôi phải chọn lọc từ 4.000-5.000 ý tưởng. Vì vậy startup nên chọn vấn đề nhỏ và người founder cần hiểu rõ vấn đề đó nhất, chưa nói đến giải pháp để giải quyết vấn đề đó như thế nào”, ông Nguyễn Viết Châu nhấn mạnh.

Có thể thấy, cuộc chơi fintech còn rất rộng mở và cần sự gia nhập của nhiều startup tiềm năng. Trong cuộc chơi này, theo bà Trương Hồng Liên - Giám đốc Tư vấn Chiến lược và Chuyển đổi số, E&Y Consulting Vietnam, startup fintech cần hướng tới việc nâng cao trải nghiệm khách hàng để phục vụ nhóm đối tượng khách hàng GenZ.

“Không giống như thế hệ trước chỉ nhìn vào thương hiệu, theo khảo sát của EY toàn cầu, khách hàng GenZ hiện nay ngày càng nâng cao kỳ vọng đối với dịch vụ tài chính. 67% khách hàng cho biết tiêu chuẩn của họ về trải nghiệm tốt là cao hơn bao giờ hết. 80% cho rằng trải nghiệm cũng quan trọng như các sản phẩm, dịch vụ của công ty”, bà Trương Hồng Liên thông tin.