Đa phần startup Việt chưa có lãi

Bức tranh đầu tư mạo hiểm Việt Nam trong nửa đầu năm vẫn duy trì gam màu ảm đạm. Tổng vốn huy động chỉ đạt 66 triệu USD, giảm 82% so với cùng kì, theo Tracxn. Điều đáng nói, mức sụt giảm của Việt Nam cao hơn rất nhiều so với mức trung bình toàn cầu là giảm 53%. Điều này cho thấy, thị trường khởi nghiệp Việt Nam vẫn rất mong manh và dễ bị tổn thương trước những biến động kinh tế.

Ông Đỗ Huy Dũng, Tổng Giám Đốc Vietnam Investment Group (VIG), quỹ đầu tư đang rót vốn cho hàng chục các startup như Elsa, Kid Plaza, Juno, Seedcom, Teko…và từng thoái vốn ở nhiều doanh nghiệp, startup đình đám khác như Petrolimex, Nhựa Tiền Phong, VNDirect, MoMo…, cho biết nguồn vốn đầu tư vào thị trường công nghệ Việt Nam giảm mạnh vì thị trường không có nhiều nhà đầu tư lâu năm. Đó là lý do khi kinh tế toàn cầu xấu đi, các nhà đầu tư nhanh chóng rút lui.

Một vấn đề khác của Việt Nam là 2 năm trước, khi thị trường công nghệ phát triển nóng, các công ty không ngại tăng lương cùng các khoản thưởng hậu hĩnh để thu hút nhân tài. Hiện nay, khi thị trường khó khăn, nguồn vốn sụt giảm, các startup bắt buộc phải cắt giảm chi phí.

“Ở Việt Nam, tôi thấy nhiều công ty bắt đầu cắt giảm 15-20% nhân sự và có thể số này sẽ lên tới 50%, vì đa phần các công ty khởi nghiệp ở Việt Nam đều chưa có lãi. Nếu nhà đầu tư không còn cung cấp vốn, chắc chắn phải cắt giảm chi phí”, ông Dũng nói trong webinar “Đoán định nền kinh tế bất định” mới đây.

Tương tự, ông Trương Thanh Hùng, Phó Chủ tịch Hội đồng cố vấn khởi nghiệp sáng tạo đổi mới quốc gia cho biết, hàng ngày vẫn nhận được rất nhiều tin nhắn, cuộc điện thoại với những tâm sự của các bạn trẻ khởi nghiệp về vấn đề “tiền đâu?”.

Thực chất, theo ông Hùng, trong bất kì bối cảnh nào của nền kinh tế, thì nguồn tiền sẽ vẫn ở đâu đó, tiền không tự sinh ra và mất đi. Khởi nghiệp không phải đi xin tài trợ mà khởi nghiệp phải gắn kết với đầu tư, mà đầu tư là sự hợp tác win-win, đôi bên đều có lợi.

“Startup đừng trông đợi vào tình thương, mà để có nguồn đầu tư thì phải xem lại mô hình kinh doanh của mình. Phải xem lại cách thức vận hành mô hình kinh doanh đúng chưa, năng lực của đáp ứng được hay chưa”, ông Hùng nói.

Không còn thời vừa làm vừa dò đường

Ở thời kỳ thăng hoa của thị trường công nghệ vài năm trước, một dự án hay nằm trên giấy cũng có thể gọi vốn. Nhưng giờ đây, mùa xuân ấy đã không còn. Các nhà đầu tư thận trọng hơn đòi hỏi startup những yêu cầu cao hơn, thậm chí có ý tưởng hay, có sản phẩm tốt nhưng các vấn đề nhân sự, vận hành, số liệu tài chính… không tốt vẫn có thể bị gạt ra.

“Kinh tế chưa rõ ràng, sự khó khăn sẽ kéo dài thêm, chắc chắn startup phải đủ vốn, chuẩn bị đường băng nếu công ty của bạn không có lãi, ít nhất trong 18 tháng tới” ông Đỗ Huy Dũng nói.

Với xu hướng mới của công nghệ hiện nay như AI (trí tuệ nhân tạo), theo đại diện Quỹ đầu tư VIG, startup trong lĩnh vực nào cũng nên nghiên cứu về khả năng áp dụng AI để tăng doanh số và giảm chi phí, cho phép công ty tập trung vào các cơ hội mới. Khi cân nhắc sử dụng AI, startup cũng phải có kỷ luật như mua sản phẩm, đồ nghề, điển hình như cân nhắc, đánh giá về chi phí lâu dài của công cụ/dịch vụ này là gì và thời gian hoàn vốn là bao lâu.

Còn theo vị mentor nhiều kinh nghiệm như ông Nguyễn Thanh Hùng, cho rằng startup giống như một nghề, đã là nghề thì phải học. Nếu chưa có điều kiện để học, các founder hãy tìm một người là mentor (cố vấn) và coach (huấn luyện).

“Khi tôi cố vấn với các startup, tôi bắt buộc phải cảm thán, có những sự thật bắt buộc phải nói ra. Các bạn phải nhìn nhận lại chính bản thân mình. Chúng ta có rất nhiều quỹ đầu tư, ngoài ra là các nhà đầu tư thiên thần, họ vẫn ở quanh đây, nhưng họ không đầu tư vì bản chất mô hình chúng ta chưa đáp ứng được yêu cầu của họ”, ông Hùng nói.

Theo ông Hùng, người đồng hành mentor có thể chỉ đơn giản là người có trải nghiệm, kinh nghiệm giúp cho hành trình khởi nghiệp bớt cô đơn. Nhưng coach là người có chuyên môn rất sâu. Nếu founder thiếu kiến thức vận hành dòng tiền, hãy tìm một coach giỏi về tài chính hoàn thiện mô hình kinh doanh và tiếp cận các nguồn vốn. Các startup có những màn pitching (thuyết trình, thuyết phục nhà đầu tư) thật sự ấn tượng thì tiền sẽ đến.