Khoản đầu tư luôn có lời 

Quý đầu năm nay ghi nhận sự bùng nổ của làn sóng đầu tư vào trung tâm dữ liệu (DC - Data Center) khu vực châu Á – Thái Bình Dương, với các thương vụ đạt giá trị 1,7 tỷ USD, tăng 81% so với quý trước và 325% so với cùng kỳ năm trước, chiếm 80% tổng khối lượng đầu tư cho cả năm 2023, theo Savills.

Trung tâm dữ liệu được xem là hạ tầng quan trọng đối với sự phát triển của nền kinh tế số, trong bối cảnh quá trình số hóa, việc áp dụng điện toán đám mây, sự phát triển của mạng 5G, trí tuệ nhân tạo (AI) và các dịch vụ internet gia tăng nhanh chóng. 

Đặc biệt, để tăng cường bảo mật dữ liệu và an toàn dữ liệu, nhiều chính phủ đã quy định yêu cầu lưu trữ dữ liệu tại địa phương. Điều này buộc các nhà cung cấp dịch vụ trên internet phải tìm cách đầu tư xây dựng hoặc thuê chỗ đặt máy chủ tại địa phương đó. Những yếu tố trên thúc đẩy làn sóng đầu tư vào trung tâm dữ liệu.

Cũng như các ngành khác, trung tâm dữ liệu thúc đẩy nền kinh tế ở các góc độ như doanh thu, thuế, công ăn việc làm, là động lực tăng trưởng cho các ngành nghề khác như bất động sản, năng lượng tái tạo. Ở các quốc gia, các trung tâm dữ liệu được coi là khoản đầu tư nhỏ nhưng mang lại hiệu quả lớn về kinh tế.

Nghiên cứu của PwC cho thấy trong giai đoạn 2017-2021, ngành DC của Hoa Kỳ tạo số lượng việc làm lớn hơn 20%, từ 2,7 triệu lên đến 3,5 triệu. Thu nhập người lao động tăng 41%, GDP tăng gấp đôi, lên 36%; doanh thu đóng góp cho chính phủ tăng 50% (từ 66,2 triệu USD năm 2017 lên 99 triệu USD năm 2021 và 117 triệu USD năm 2023).

Tại Singapore, ngành trung tâm dữ liệu đóng góp 1,58 tỷ USD cho nền kinh tế, hỗ trợ trực tiếp 25.000 việc làm và thêm 1,6 triệu việc làm gián tiếp. Vào tháng 5/2024, chính phủ nước này đã sửa đổi Đạo luật An ninh mạng (CSA), coi DC và Cloud là cơ sở hạ tầng quan trọng để giám sát chặt chẽ hơn hoạt động của các nhà cung cấp dịch vụ DC và Cloud. 

Điều này cũng giúp Singapore thu hút nhiều BigTech. Vốn của Google đầu tư vào DC và Cloud tại đây đã tăng 5 lần, 850 triệu USD vào năm 2018 và 5 tỷ USD vào đầu năm 2024. Tương tự như vậy, các BigTech tiếp tục đầu tư vào thị trường Singapore, Malaysia, Indonesia.

“Tôi tin rằng các nền kinh tế hiện nay đều coi trọng phát triển trung tâm dữ liệu. Bởi trong thời đại “Tech of everything” (công nghệ trong mọi thứ) đang thúc đẩy nhu cầu lưu trữ, xử lý và phân phối dữ liệu tăng lên nhanh chóng. Tất cả đều cần trung tâm dữ liệu làm nền tảng. Điều này không lạ khi các BigTech như Google, Apple, Microsoft, Meta, Amazon... đang sở hữu số lượng DC và cáp quang biển lớn nhất thế giới (80%). Giá trị vốn hóa của các ‘ông lớn’ này ngang ngửa GDP với các quốc gia phát triển như Hàn Quốc, Canada, tác động rất lớn đến nền kinh tế toàn cầu ”, ông Hoàng Văn Ngọc, CEO Viettel IDC, cho biết.

Việc đầu tư phát triển trung tâm dữ liệu mang về cho địa phương những lợi ích ngay từ những viên gạch đầu tiên. Theo thống kê của Phòng Thương mại và Công nghiệp Hoa Kỳ với 244 trung tâm dữ liệu, mỗi DC đầu tư mất 215 triệu USD. Khi một DC bắt đầu được xây dựng sẽ tạo ra doanh thu 243 triệu USD dọc theo chuỗi cung ứng của nền kinh tế địa phương; 9,5 triệu USD doanh thu cho chính quyền tiểu bang và địa phương; thuê 1.600 công nhân địa phương với tổng chi trả 77,7 triệu USD

Khi một DC đi vào hoạt động sẽ tạo ra doanh thu trung bình 32,5 triệu USD/ năm cho hoạt động kinh tế ở cộng đồng địa phương; 1,3 triệu USD mỗi năm từ việc đóng thuế thu nhập và thuế bán hàng. Ngoài tạo ra doanh thu cho địa phương, các trung tâm dữ liệu còn gián tiếp thúc đẩy các họat động tăng trưởng liên quan tới môi trường.

“Hiện nay, các nhà cung cấp dịch vụ DC lớn trên thế giới đều hướng tới sử dụng năng lượng tái tạo. Google là một ví dụ điển hình. “Ông lớn” này đã kí hợp đồng 2,1 tỷ USD với nhà cung cấp năng lượng tái tạo (điện gió) để tạo năng lượng cho các trung tâm dữ liệu của họ và thúc đẩy chuỗi cung ứng liên quan đến xây dựng, bất động sản, thiết bị, hệ thống vận tải đi kèm... đi lên; hay chuỗi cung ứng liên quan đến dữ liệu”, ông Ngọc nói.

Khả năng hút vốn của Việt Nam

Khi so sánh giữa các quốc gia phát triển và đang phát triển, các báo cáo của PwC cho thấy rõ đóng góp của DC trong đó. Tại khu vực châu Á Thái Bình Dương, việc áp dụng đám mây có mối tương quan với sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Trung bình, việc áp dụng đám mây tăng 1% sẽ mang lại mức tăng GDP là 0,07%.

Ở Việt Nam, chi tiêu 1% cho đám mây sẽ mang về 134 trệu USD cho nền kinh tế. Trong điều kiện lý tưởng hơn như mức độ và điều kiện sử dụng internet tăng cao hơn, trên 60% thì mức độ đóng góp cloud cho nền kinh tế các quốc gia còn cao hơn.

Việt Nam đang phát triển nhanh chóng trong khu vực, với giá trị thị trường dự báo sẽ tăng lên 1,04 tỷ USD vào năm 2028, từ mức 561 triệu USD vào năm 2022, đạt tỷ lệ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 10,7%.

“Việt Nam có rất nhiều tiềm năng để đạt đến bước tiến như Hàn Quốc và Singapore hiện tại”, ông Ngọc nhận định.

Hiện thị trường trung tâm dữ liệu ở Việt Nam chủ yếu do “ông lớn” công nghệ trong nước chiếm lĩnh, gồm Viettel IDC, VNPT, CMC Telecom, FPT Telecom và VNG Cloud. Một số doanh nghiệp nước ngoài như GDS, Telehouse và NTT cũng tham gia thị trường nhưng chủ yếu thông qua liên doanh và chiếm thị phần không đáng kể.  Tuy nhiên, nhiều gã khổng lồ công nghệ đang nhăm nhe “miếng bánh” này. Trong đó, Amazon Web Services, Alibaba... đã công bố các kế hoạch ra mắt trung tâm dữ liệu tại đây với khoản đầu tư hàng tỷ USD.

Theo quy định, để cung cấp dịch vụ trung tâm dữ liệu tại Việt Nam, các công ty nước ngoài cần phải ký kết thỏa thuận thương mại với một công ty viễn thông nội địa. Tuy nhiên, Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Viễn thông năm 2023, sẽ cho phép đầu tư trực tiếp từ nước ngoài và sở hữu 100% của nước ngoài trong việc cung cấp dịch vụ trung tâm dữ liệu, dịch vụ OTT (dịch vụ truyền thông trực tiếp qua internet) và điện toán đám mây. Luật Viễn thông 2023 có hiệu lực từ ngày 1/7 và dự kiến Dự thảo Nghị định sẽ được hoàn thiện và sớm ban hành.

“Chúng tôi kỳ vọng một lượng vốn đáng kể sẽ được đổ vào thị trường Việt Nam khi các chính sách và quy định liên quan được làm rõ hơn”, ông Thomas Rooney, chuyên gia tại Savills Hà Nội nhận định.