Sản xuất còn yếu khiến chi phí neo cao

Lancs Network là đơn vị chuyên sản xuất các thiết bị mạng và cung cấp giải pháp an toàn thông tin mạng. Trên thị trường, sản phẩm của công ty này cạnh tranh trực tiếp với các “ông lớn” như Cisco, Juniper. Trong Diễn đàn Quốc gia về phát triển doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam, ông Nguyễn Văn Thành, Giám đốc điều hành Công ty Cổ phần Công nghệ Mạng Lancs Việt Nam (Lancs Network) cho biết, thực tế, việc sản xuất sản phẩm công nghệ “Make in Việt Nam” để cạnh tranh về giá thành rất khó.

Lấy ví dụ trong sản xuất tại doanh nghiệp mình, ông Thành cho biết, hiện doanh nghiệp đang đặt sản xuất ở một nhà máy nội địa tương đối lớn. Nhưng khi sản xuất sản phẩm, bản thân Lancs Network vẫn phải nhập khẩu từng con trở, con tụ về cho họ. Ngay cả quy trình lắp ráp, hàn, đơn vị này cũng phải xây dựng. Bởi khi hàn, tỉ lệ hỏng trong lắp ráp rất cao, lên tới hơn 10%.

“Rõ ràng công nghiệp sản xuất Việt Nam còn yếu”, ông Thành bày tỏ doanh nghiệp hoàn toàn có thể mua các chip chính từ hãng, các chip phụ trợ có thể mua trước theo lô, cất kho dùng dần, giúp giảm giá thành đáng kể. Nhưng với các công ty như Lancs Network, ngoài câu chuyện cạnh tranh về giá thành, còn phải cạnh tranh về tính năng, cụ thể là “deep processing” (xử lý sâu). Đơn giản là cùng một con chip với cùng cấu hình, chúng ta thêm được nhiều tính năng hơn.

“Giá thành chip từ 5 đồng, các hãng lớn dùng chip đó cho dòng sản phẩm cấp thấp, thì mình dùng với dòng tương tự nhưng đạt tính năng tương ứng với dòng sản phẩm cấp trung của họ. Ví dụ giá sản phẩm tầm trung của Lancs Network bằng giá sản phẩm tầm thấp của doanh nghiệp nước ngoài thì sẽ cạnh tranh rất tốt”, ông Thành nói.

Ông Lê Ngọc Châu, Giám đốc phát triển kinh doanh của MediaTek, nhà cung cấp chipset cho thiết bị điện thoại lớn nhất thế giới, đứng thứ 7 toàn cầu về doanh thu trong ngành bán dẫn, cho biết hiện ở Việt Nam, những đơn vị có thể làm ra hàng triệu sản phẩm bán ở thị trường nội địa như VNPT, Viettel là rất hiếm hoi.

Hiện nay, các doanh nghiệp thường có suy nghĩ dùng dây chuyền sản xuất nội địa để tạo ra sản phẩm “Made in Vietnam”, nhưng về mặt cạnh tranh toàn cầu thì cần suy nghĩ lại. Bởi khi MediaTek khảo sát nhà máy của Việt Nam, chi phí sản xuất của họ vẫn cao hơn các nhà máy ở Trung Quốc, Đài Loan, thậm chí cao hơn các nhà máy Trung Quốc, Đài Loan ở Việt Nam khi cùng sản xuất một sản phẩm. 

“Chi phí đó sẽ tính và chi phí hoàn thiện sản phẩm, khi mang ra cạnh tranh ở thị trường quốc tế, giá sản phẩm sẽ tăng lên”, ông Châu cho biết.

Xem xét lại định nghĩa “Made in Vietnam”

Mặc dù năng lực sản xuất nội địa còn yếu trong khi chi phí sản xuất vẫn cao nhưng với doanh nghiệp như Lancs Network, muốn sản phẩm đạt tiêu chí “Made in Vietnam” vẫn phải tuân thủ quy định.

Ông Thành cho biết, định nghĩa “Made in Vietnam” với ngành hàng điện tử quy định phần cứng “Made in Vietnam” thì khâu hàn ráp bắt buộc ở Việt Nam. Trong khi thực tế một sản phẩm thiết bị mạng của doanh nghiệp này, chi phí phần cứng so với phần mềm rẻ hơn rất nhiều, chỉ chiếm 10-20% giá trị. Vậy liệu có thay đổi được định nghĩa “Made in Việt Nam” hay không.

“Chúng tôi sản xuất sản phẩm, tự thiết kế, 100% kết cấu của chúng tôi nhưng chỉ vướng là nếu chúng tôi không hàn ráp ở Việt Nam thì sản phẩm không được coi là sản phẩm ‘Made in Vietnam’. Như vậy liệu có bị lệch giữa chính sách và thực tế hay không”, ông Thành đặt câu hỏi.

Ông Nguyễn Anh Thi, Trưởng Ban Quản lý khu Công nghệ TP. HCM cũng kiến nghị Bộ Thông tin và Truyền thông xem xét lại định nghĩa “Made in Vietnam”. Bởi trong bối cảnh toàn cầu hoá, phân công lao động rất sâu sắc, nơi nào làm  tốt phần nào nên ưu tiên làm tại nơi đó. Ví dụ Trung Quốc ưu thế sản xuất giá rẻ nên tận dụng, còn tại Việt Nam sẽ phát triển khâu thiết kế, phát triển sản phẩm mẫu, kiểm nghiệm thị trường, sau đó đặt sản xuất hàng loạt tại Trung Quốc, thì bài toán giá thành sẽ được giải quyết. 

“Chúng ta đang bước vào thời đại sản xuất được trí tuệ nhân tạo. Tức sáng tạo mới là đầu ra quan trọng của ngành công nghiệp sản xuất. Vì vậy cần có tư duy lại về chính sách”, ông Thi nói.

Đồng tình với quan điểm này, đại diện MediaTek cho biết các doanh nghiệp điện tử Việt Nam đang phải cạnh tranh gay gắt với các doanh nghiệp Trung Quốc ở ngay thị trường nội. Chưa kể khi ra nước ngoài, ở các thị trường nhỏ như Myanmar, Campuchia, cũng sẽ cạnh tranh với những doanh nghiệp Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc rất lớn. Trong khi mong muốn cuối cùng của doanh nghiệp vẫn là bán được hàng, cả ở thị trường Việt Nam cho đến quốc tế với đơn vị hàng chục triệu bộ. Vì vậy quy định “Made in Vietnam” nên cởi mở hơn để tạo ra cơ hội hợp tác để tạo ra các sản phẩm có thể cạnh tranh được.

“Chúng ta phải cạnh tranh nhưng cũng phải hợp tác, thậm chí hợp tác với ngay đối thủ cạnh tranh của mình. Chúng tôi hiện đang kết nối cả doanh nghiệp trong nước với các nhà sản xuất, nhà thiết kế nước ngoài để cùng nhau tham gia quá trình thiết kế, sản xuất, hoàn thiện sản phẩm đó. Như vậy sẽ mở ra cơ hội lớn hơn, tốt hơn cho chính các doanh nghiệp Việt Nam cạnh tranh ở thị trường nội cho đến quốc tế”, ông Châu nói.