Làm tốt ở khâu nhỏ đã là thành công

Trong toạ đàm “Chuỗi giá trị chip và cơ hội cho Việt Nam”, GS.TS Trần Xuân Hoài, Chủ tịch Hội đồng Khoa học – Viện Vật lý ứng dụng và thiết bị khoa học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, đã có nhiều chia sẻ liên quan chủ đề này.

Theo GS.TS Trần Xuân Hoài, hiện chuỗi cung ứng ngành bán dẫn rất phức tạp nên hiện chưa có nước nào tự chủ được bán dẫn. Vì vậy ở Việt Nam, nếu tự phát triển, Việt Nam có rất ít cơ hội phát triển công nghệ bán dẫn. Tuy nhiên, cuộc chiến Mỹ-Trung tác động đến ngành bán dẫn và các doanh nghiệp FDI chuyển về giúp chúng ta có thể học hỏi và phát triển.

Ông Hoài lấy ví dụ về một dự án sản xuất chip 7nm với tốc độ 26,2 TFLOPS cần tới 2 tỷ transistor (bóng bán dẫn). Ngoài ra cần tới 43 tác giả gồm 30 tiến sĩ, 13 thạc sĩ với thời gian thiết kế (FABLESS) là 5 năm, tổng kinh phí 300 triệu USD trong đó nhân lực 150 triệu USD.

Vì mức đầu tư cho sản xuất chip rất lớn nên theo GS Hoài, Việt Nam vẫn nên bắt đầu ở mức lắp ráp và đo kiểm, thiết kế và chế tạo. Sau đó, các startup có thể bắt đầu với khâu thiết kế chip ở thế hệ thấp.

“Có thể làm thuê hoặc các nhóm nhỏ có thể khởi nghiệp trong FABLESS từ Node > 29nm hay FPGA (mạch tích hợp cỡ lớn) ở mức thấp. Trung Quốc, Nga cũng đang làm như vậy”, GS Hoài khuyến nghị.

PGS.TS Nguyễn Đức Minh, Đại học Bách khoa Hà Nội dẫn chứng trong chuỗi giá trị ngành bán dẫn, khâu thiết kế đang tạo ra 50% giá trị gia tăng. Hiện Mỹ vẫn là quốc gia dẫn dầu trong khâu này khi tạo ra các bộ xử lý tiên tiến như CPU, GPU, DSP, FPGA, vi mạch cao tần, băng gốc... Sau đó đến Hàn Quốc là quốc gia có thế mạnh về bộ nhớ RAM.

Trong khi đó, sản xuất phiến bán dẫn chỉ chiếm 24% giá trị gia tăng và  phần đóng gói, kiểm thử chiếm 6% giá trị gia tăng. Còn lại là các công nghiêp phụ trợ như phần mềm thiết kế và nhân Ips (4%), máy móc và công cụ (11%) và vật liệu (5%).

Vì vậy nếu Việt Nam làm tốt khâu thiết kế cũng là động lực rất lớn thúc đẩy ngành bán dẫn và kinh tế Việt Nam phát triển.

Chọn cách “đứng trên vai người khổng lồ”

Để duy trì một nhà máy bán dẫn như TSMC cần khoảng 60.000 nhân lực. Samsung năm 2021 có khoảng 10.000 kỹ sư làm R&D. Năm 2023, TSMC đang cần tuyển thêm 6.000 kỹ sư sản xuất bán dẫn. Ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam dự báo cần tới 10.000 kỹ sư mỗi năm.

Vì vậy, trước mắt, Việt Nam nên làm tốt công việc cung cấp nhân lực cho “đại bàng” bán dẫn đang hoạt động ở đây. Bởi GS Hoài cho biết, khác với các ngành như dệt may hay thuỷ sản cần lượng lớn lao động trình độ thấp với mức lương 8-10 triệu đồng/tháng là có thể làm việc. Riêng ngành bán dẫn cần nguồn nhân lực chất lượng cao. Đào tạo một chuyên gia bán dẫn phải mất chu kỳ tới 10 năm. Vì vậy muốn rút ngắn quá trình này, cần có chính sách khuyến khích đội ngũ kĩ sư tốt nhất vào làm cho doanh nghiệp bán dẫn FDI để học hỏi.

“Kĩ sư có thể xin vào các công ty FDI làm công nhân cũng được để học hỏi và lấy kinh nghiệm của họ. Đài Loan, Hàn Quốc trước kia làm vậy và đã thành công. Vì đào tạo nhân lực quan trọng nhất vẫn là thầy dạy, trong khi các giáo sư ở Việt Nam nếu chưa qua thực tế về sản xuất chip cũng khó đào tạo được”, GS Hoài nói. 

Bên cạnh đó, theo vị giáo sư này, các trường đại học có thể chọn các kĩ sư tài năng ở các ngành liên quan như điện – điện tử, khoa học máy tính, vật lý kỹ thuật, tiến hành đào tạo thêm 6 tháng – 1 năm về chip. Nhưng quan trọng nhất vẫn phải có chính sách thu hút các chuyên gia nước ngoài đã có kinh nghiệm sản xuất chip về đào tạo.

Đại học Bách Khoa Hà Nội hiện cũng phải kết hợp với doanh nghiệp trong ngành để đào tạo kĩ năng thực tế cho các kĩ sư. “Các doanh nghiệp đã có phòng thí nghiệm được đầu tư (phòng sạch, vi chế tạo...) mà nhà trường chưa có điều kiện đầu tư. Doanh nghiệp và nhà trường trở thành đồng hướng dẫn cho kỹ sư hoàn thiện đồ án và thực tập tốt nghiệp dựa trên dự án thực tế”, ông Minh nói.