Tiền vẫn đang được ‘đốt’

Đường đua ví điện tử đang chứng kiến 40 đơn vị tham gia, nhưng có tới 99% thị phần vẫn đang độc quyền bởi 6 “ông lớn”, gồm Momo, Moca, ZaloPay, ShopeePay (AirPay), ViettelPay và VNPT Pay (theo Robocash Group).

Trong 6 tên tuổi trên, gã kỳ lân MoMo vẫn đang chiếm ưu thế khi thu hút tới 56% dân số Việt Nam sử dụng. Kế đến là ShopeePay 17%, ZaloPay 14%, ViettelPay 8%, còn lại là Moca và VNPT Pay chỉ còn lần lượt 2% và 1% (theo Decision Lab nghiên cứu cuối năm 2021).

Thế nhưng, tỷ lệ chiếm lĩnh thị trường của các ví điện tử không tỷ lệ thuận với lợi nhuận. Ngay như MoMo, dù chiếm tới một nửa thị phần, doanh thu tăng đều trong giai đoạn 2019-2021, nhưng đến nay vẫn chưa có lãi. Tính đến hết năm ngoái, mức lỗ lũy kế của công ty lên tới hơn 3.600 tỷ đồng.

Zalo Pay cũng ghi nhận khoản lỗ ròng lên tới 1.200 tỷ đồng trong năm 2021. Công ty mẹ VNG đã dành tổng chi phí dự phòng lũy kế tính đến tháng 9/2022 cho ví điện tử này là 2.269 tỷ đồng. Nếu trong quý cuối năm 2022, công ty ghi nhận 292 tỷ đồng chi phí dự phòng thì khoản đầu tư vào ZaloPay sẽ hoàn toàn bị xóa sổ.

Tương tự, ShopeePay, hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu năm 2020 là 2,2 lần.

Thế nhưng, những khoản lỗ chồng lỗ không khiến cuộc đua ví điện tử hạ nhiệt. Trong những năm gần đây, các ví điện tử đều chọn con đường “đốt tiền”, thu hút người dùng bằng các khuyến mãi, hoàn tiền hay thậm chí, có ví điện tử như MoMo còn tặng thẳng tiền cho khách hàng mới để chiếm thị phần.

Gã kỳ lân MoMo cũng dẫn đầu các ví điện tử về các chiến dịch truyền thông mạng xã hội bằng những bài viết “bắt trend”, cùng nhiều sự kiện, chương trình thu hút lượng tương tác tích cực từ cộng đồng mạng. Đi kèm với các chương trình này cũng là khoản đầu tư khủng.

Điển hình như chương trình “Lắc Xì 2023 - Hoàng Thượng du xuân” của MoMo (từ 10/1 - 10/2) đã ngốn của công ty tới100 tỷ đồng. Nhưng đổi lại, chiến dịch này giúp MoMo trở thành thương hiệu có chiến dịch quảng cáo được nhận biết nhiều nhất, đạt 40,1% người tiêu dùng.

VNG cũng tăng đầu tư vào ZaloPay bất chấp thua lỗ. Cuối năm 2021, công ty mẹ nắm 60% cổ phần của ví điện tử. Nhưng đến hiện nay, tỷ lệ sở hữu đã tăng lên 65,48%. Dịp Tết vừa qua, ví điện tử này cũng chi tới 20 tỷ đồng cho chiến dịch thu hút người dùng. Trong năm nay, ZaloPay đặt mục tiêu tiếp tục với chuỗi dự án thiện nguyện cộng đồng để thu hút lượng lớn người dùng tham gia.

VNPAY cũng vừa thông báo tăng vốn điều lệ lần thứ 5, từ 2.140 tỷ đồng lên 3.568,5 tỷ đồng, tương đương mức tăng 66,7%. Ví điện tử cũng vừa thông báo tặng 6 tháng phí dịch vụ VNPAY-QR để thu hút các đối tác tạo lập điểm chấp nhận thanh toán mới.

Ai hơn ai?

Các tay đua ví điện tử đều nhìn thấy một tương lai màu hồng khi hơn 70% người dùng Việt Nam sử dụng điện thoại thông minh và thói quen thanh toán của họ cũng đang thay đổi nhanh chóng,Thay vì tiền mặt, ví điện tử và mã QR đã trở thành phương thức thanh toán thay thế cho nhiều người Việt Nam hiện nay.

Theo Statista, giá trị giao dịch thanh toán kỹ thuật số tại Việt Nam được dự báo cao thứ 4 Đông Nam Á vào năm 2023, vượt qua Singapore và Malaysia. Ngoài ra, Việt Nam gần đây đã đánh bại các quốc gia phát triển khác, bao gồm Vương quốc Anh, Đức và Hoa Kỳ, về tỷ lệ thâm nhập của thanh toán POS di động.

Tuy nhiên, trên đường đua này lại đang có quá nhiều đơn vị cung cấp dịch vụ ví điện tử đơn thuần. Nếu chỉ dừng lại ở tính năng như chuyển/nhận tiền, thanh toán hóa đơn, mua sắm trực tuyến, thì các ngân hàng trực tuyến hay nhiều nền tảng internet khác cũng có khả năng cung cấp các dịch vụ tương tự.

Do đó, tiền vẫn có thể được “đốt” để duy trì các chương trình khuyến mãi, giảm giá thu hút người dùng. Tuy nhiên việc “đốt tiền” này không nên coi là lợi thế cạnh tranh của ví điện tử, nhất là trong bối cảnh các công ty này đang thua lỗ nặng, lãi suất tăng cao, huy động vốn trên thị trường đầu tư mạo hiểm cũng khó khăn. Vì lẽ đó, nhiều “anh cả” trong lĩnh vực này cũng đang có những bước đi chiến lược mới, trở thành Supper App (siêu ứng dụng).

MoMo đã chi mạnh để thâu tóm nhiều công ty khác như Chứng khoán Tín Việt, Nhanh.vn (công ty cung cấp dịch vụ quản lý bán hàng đa kênh trên nền tảng đám mây) hay startup trí tuệ nhân tạo Pique…

Động thái này cho thấy tham vọng của MoMo không chỉ dừng lại là ví điện tử đơn thuần, mà đang tiến tới xây dựng một hệ sinh thái tài chính, cho phép người dùng, doanh nghiệp nhỏ và nhà cung cấp có thể sử dụng mọi dịch vụ tài chính trên nền tảng này.

VNPay cũng không ngừng mở rộng hệ sinh thái của mình bằng cách bắt tay với cả đối thủ trong ngành là ví 9Pay, VinID để tăng trải nghiệm thanh toán điện tử; hay hợp tác với Visa trong quá trình chuyển đổi số của các doanh nghiệp.

ShopeePay dù đang khai thác tốt lợi thế cạnh tranh là ví điện tử tích hợp trong sàn thương mại điện tử dẫn đầu thị trường là Shopee, nhưng cũng đang chạy đua mở rộng bằng việc tích hợp tính năng trong mua sắm, thanh toán hóa đơn, nạp điện thoại, và các dịch vụ khác như mua vé máy bay, xe khách và đặt phòng khách sạn...

Trong công nghệ, mọi thứ thay đổi rất nhanh nên những thứ hạng ngày hôm nay vẫn chưa thể nói lên khả năng chiến thắng trong tương lai. Do vậy, đường đua ví điện tử sẽ tiếp tục nóng bởi những màn “đốt tiền”, những thương vụ M&A bất ngờ. Thế nhưng, thu hút người dùng là một chuyện, giữ chân người dùng lại là chuyện khác. Các ví điện tử sẽ phải tiếp tục cạnh tranh bằng chất lượng dịch vụ để tăng tỉ lệ người dùng ở lại thay vì hút người dùng mới.