Dòng tiền đang trở lại

TS. Đinh Thế Hiển, Chuyên gia kinh tế, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tin học và Kinh tế ứng dụng, cho biết khó khăn về tài chính và dòng tiền giai đoạn 2023-2024 đã được nhận định từ năm 2022. Nguyên nhân từ sự sụp đổ của thị trường bất động sản, khiến nợ xấu ngân hàng tăng và tiêu dùng nội địa suy giảm.

Lấy ví dụ từ thị trường Trung Quốc, ông Hiển dẫn thông tin từ truyền thông nước này cho thấy Trung Quốc cần ít nhất 250 tỷ USD để giải cứu bất động sản và những khó khăn bất động sản đã làm cho nước này giảm tới 220 triệu việc làm. 

Tình trạng này cũng giống như Việt Nam. Dòng tiền sản xuất tiêu dùng đang bị ảnh hưởng bởi dòng tiền đầu tư (trong đó có đầu tư bất động sản bị kẹt). Bởi khi các ngân hàng siết tín dụng trước tiên sẽ siết các công ty bất động sản lớn, không cho phép đảo nợ trá hình. Do vậy, các doanh nghiệp bất động sản sẽ gặp khó khăn khá lớn về vốn. Người vay ngân hàng mua trả góp bất động sản sẽ bóp tiêu dùng để trả nợ, làm giảm tiêu dùng.

Tuy nhiên, vị chuyên gia cho biết, nền kinh tế Việt Nam trong quý đầu năm đã có nhiều điểm sáng. Tăng trưởng GDP Quý 1/2024 ở mức 5,66%, đạt dự báo của các tổ chức quốc tế và cao hơn cùng kỳ năm ngoái. Đây cũng là mức tăng GDP cao nhất trong quý 1 của 5 năm trở lại đây.

Trong đó, ngành công nghiệp và xây dựng vẫn có mức tăng trưởng mạnh (6,28%) so với cùng kỳ, thể hiện ngành sản xuất đang vượt qua khó khăn. Ngành thương mại dịch vụ phục hồi nhưng sức mua còn yếu, còn ngành nông lâm thủy sản tăng trưởng thấp (2,96%), đang còn khó khăn.

“Chúng tôi cũng tham khảo nhiều công ty sản xuất hàng xuất khẩu, họ cũng đang tuyển dụng lại một cách mạnh mẽ vì các đơn hàng bắt đầu phục hồi mạnh hơn năm ngoái. Chúng ta sẽ thấy kết quả tốt hơn hơn trong quý 2, 3 năm nay”, ông Hiển thông tin.

Xuất khẩu triển vọng phục hồi khi có mức tăng khá tốt 17%, đạt 93 tỷ USD, xuất siêu 8,08 tỷ USD. Vốn đầu tư FDI giải ngân cao nhất trong 5 năm qua, thể hiện Việt Nam vẫn là điểm đến của các công ty quốc tế. Ông Hiển cho biết đi cùng mức giải ngân này là sản xuất, xuất khẩu, lao động, việc làm, tiêu dùng cũng tăng trưởng, là tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phục hồi thị trường bất động sản. Điều này cho thấy FDI là lực tiếp tốt trong năm 2024.

Hiện các tổ chức quốc tế như ADB, Fitch vẫn đánh giá GDP Việt Nam tăng trưởng trên 6%. Những động lực như đầu tư công, FDI, xuất khẩu phục hồi tăng trưởng tốt là động lực để chúng ta có dòng tiền sản xuất kinh doanh và tiêu dùng.

“Dòng tiền này chúng tôi rất lạc quan là nó sẽ không bị trì trệ như 2023, mặc dù quý 1/2024, tăng trưởng tín dụng mới “lên mặt đất” (vì tháng 1 và 2 tăng trưởng âm, tháng 3 đã phục hồi, đưa tổng tín dụng quý 1 tăng 0,26%). Với sản xuất và kinh doanh phục hồi, kéo theo tiêu dùng, Ngân hàng thương mại sẽ tăng tín dụng từ quý 3/2024. Dòng tiền sản xuất kinh doanh tiêu dùng sẽ tiếp tục mạnh lên rõ rệt từ quý 3”, vị chuyên gia nhận định.

Áp lực còn rất lớn

Mặc dù kinh tế có dấu hiệu khởi sắc nhưng theo chuyên gia kinh tế, vẫn còn nhiều khó khăn trong thị trường nội địa, các cơ hội đầu tư chưa rõ rệt.

CPI quý đầu năm ở mức 3,77%, tuy tăng hơn cùng kì năm ngoái, gây lo ngại nhất định về vấn đề lạm phát. Song song với đó, tỷ giá tăng khá mạnh (trên 5% tính tới thời điểm hiện tại). Đây là điểm chú ý cho Chính phủ giữa việc cung tiền và kìm chế lạm phát, tỷ giá.

Khi cung tiền để phát triển kinh tế phải chấp nhận góc độ nào đó về lạm phát. Tuy nhiên Chính phủ ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô, không thể đánh đổi tăng trưởng kinh tế với lạm phát vì kìm chế lạm phát là phát triển kinh tế bền vững. Tuy nhiên, giá vàng và tỷ giá USD tăng mạnh trong 4 tháng đầu năm cũng gây khó khăn cung tiền của Chính phủ và tác động lên lãi suất tiết kiệm, dòng tiền đầu tư, kinh doanh.

Các doanh nghiệp cũng chịu áp lực trả nợ trái phiếu với con số khoảng 382 nghìn tỷ đồng trong năm nay, điều này làm cho dòng tiền bị thu hẹp. Đây là số tiền rất lớn, làm cản trở dòng tiền đầu tư vào bất động sản. Tuy vậy, nó không ảnh hưởng tới dòng tiền của ngân hàng cũng như dòng tiền của sản xuất kinh doanh.

Vị chuyên gia nhận định, dòng tiền vẫn tiếp tục khó khăn trong quý 1 và quý 2 năm nay. Doanh nghiệp kinh doanh chưa tốt sẽ khó tiếp cận được vốn ngân hàng. Tiêu dùng vẫn hạn chế do việc làm chưa phục hồi và nhóm trung lưu phải giải quyết nợ vay bất động sản.

Dòng tiền sẽ cải thiện dần dần từ quý 3 khi xuất khẩu từng bước phục hồi, tạo việc làm và tiêu dùng. Đầu tư công và cung tiền Chính phủ cải thiện tạo dòng tiền mới. Niềm tin tiêu dùng dần dần phục hồi giúp thương mại dịch vụ tăng.

“Tuy dòng tiền đầu tư không thể nào đạt được như kỳ vọng của các nhà đầu tư bất động sản. Nhưng dòng tiền đầu tư chứng khoán, tôi cho rằng sẽ có sự tích cực cuối quý 2 (tháng 5,6) sẽ có dòng tiền quay trở lại với thị trường chứng khoán, nhà đầu tư sẽ “đi trước một bước” từ những dự đoán kinh tế”, ông Hiển nhận định.