Hội thảo do Vụ Thanh toán, Vụ Truyền thông (Ngân hàng Nhà nước - NHNN), báo Tuổi Trẻ, Công ty cổ phần thanh toán quốc gia Napas, Sở Công thương TP.HCM phối hợp tổ chức.

Phát biểu tại hội thảo, ông Lê Thế Chữ - Tổng biên tập báo Tuổi trẻ cho biết: “Một trong những xu hướng phát triển liền mạch, mạnh mẽ và nhanh chóng nhất hiện nay đó là thanh toán không tiền mặt. Cùng với sự nỗ lực của cơ quan chức năng, các ngân hàng, các đơn vị thanh toán, việc thanh toán không dùng tiền mặt đã giúp giảm bớt chi phí xã hội, giảm thời gian và rủi ro cho người dân, thúc đẩy một xã hội ngày càng minh bạch hơn. Đi cùng với sự phát triển nhanh chóng của thanh toán không tiền mặt là những chiêu lừa đảo, chiếm đoạt tiền ngày càng tinh vi, ăn theo những tiện ích của không tiền mặt. Số tiền thiệt hại từ chỗ chỉ vài triệu, nay nhiều vụ đã lên đến cả trăm tỉ đồng. Vấn đề an ninh, an toàn được rất nhiều bạn đọc phản ánh về Báo Tuổi Trẻ. Những người làm báo chúng tôi nhận thấy: cùng với việc ủng hộ thanh toán không tiền mặt thì mong muốn giảm thiểu rủi ro, đảm bảo tốt hơn an ninh, an toàn khi người dân kích hoạt phương thức thanh toán không tiền mặt sau mở tài khoản đang là nhu cầu thực tế”.

Phó Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Dũng phát biểu tại hội thảo khẳng định, với vai trò là trung tâm kinh tế lớn nhất nước, thành phố đang hướng đến mục tiêu dẫn đầu cả nước về giao dịch không tiền mặt. Hiện 100% bệnh viện công của thành phố đã triển khai thanh toán không dùng tiền mặt, 3 chợ đầu mối, 222 chợ truyền thống, 237 siêu thị, 48 trung tâm thương mại trên địa bàn thành phố đều tham gia thanh toán không tiền mặt. Trong cung ứng dịch vụ công trực tuyến mức độ 4, tỷ lệ đã đạt trên 30%, góp phần phổ biến thanh toán không tiền mặt.

Theo Ngân hàng Nhà nước, đến hết 2023, cả nước có hơn 182 triệu tài khoản thanh toán của khách hàng cá nhân, với hơn 87% người trưởng thành có tài khoản tại ngân hàng; nhiều ngân hàng đã có trên 95% số lượng giao dịch được xử lý trên kênh số. Ngoài ra, số lượng giao dịch thanh toán qua thiết bị di động (Mobile) và QR Code cũng có sự tăng trưởng nhanh chóng trong thời gian qua.

Tuy nhiên, bên cạnh sự phát triển của các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM), ngành Ngân hàng cũng phải đối mặt với những rủi ro, thách thức không nhỏ về công tác đảm bảo an ninh, an toàn, bảo mật, đặc biệt trong bối cảnh gia tăng tội phạm sử dụng công nghệ cao để lừa đảo, chiếm đoạt tiền và tài khoản ngân hàng của người dân với nhiều thủ đoạn tinh vi, phức tạp.

Nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng cho công chúng trong tiếp cận và sử dụng dịch vụ ngân hàng, truyền thông, giáo dục tài chính có vai trò quan trọng. NHNN đã và đang phối hợp với các cơ quan báo chí thực hiện hàng trăm tin, bài, phóng sự truyền hình hoặc tổ chức các chương trình, sự kiện trong đó có nội dung phổ biến kiến thức, hướng dẫn người dân, doanh nghiệp hiểu rõ và sử dụng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng trên nền tảng số một cách an toàn, đúng quy định pháp luật; đồng thời tuyên truyền, nâng cao nhận thức, cảnh giác của người dân về những rủi ro an ninh, an toàn thông tin, các thủ đoạn, hành vi tội phạm, lừa đảo phổ biến mới xuất hiện liên quan đến hoạt động ngân hàng.

Về phía các tổ chức tín dụng cũng thường xuyên, liên tục thực hiện công tác truyền thông tới khách hàng về các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn thông tin khi sử dụng các dịch vụ ngân hàng điện tử qua website, ứng dụng Internet Banking/Mobile Banking...

Thiếu tướng Nguyễn Văn Giang - Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an cho biết, năm 2023, Cổng cảnh báo an toàn thông tin Việt Nam ghi nhận khoảng 13.900 vụ tấn công mạng vào các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp. Gần 16.000 phản ánh lừa đảo trực tuyến, gây thiệt hại hơn 390.000 tỉ đồng (tương đương 3,6% GDP).  Tổng số tiền người dân bị lừa đảo trên mạng khoảng 8.000 - 10.000 tỉ đồng, tăng gấp rưỡi so với năm 2022. Điển hình lừa đảo thông qua dịch vụ viễn thông (Yêu cầu “nâng cấp sim điện thoại”, giả danh cơ quan thuế,  định danh tài khoản VNIED… có chứa mã độc), kêu gọi tham gia đầu tư tài chính (kinh doanh đa cấp “tiền ảo, tiền kỹ thuật số” biến tướng, sàn giao dịch ngoại hối), lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua nền tảng OTT (Zalo, Facebook, Wechat…), kêu gọi làm cộng tác viên các sàn thương mại điện tử...

Trong năm 2023, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ công an đã xác minh, truy vết, phát hiện tin tặc, gián điệp mạng đã tấn công, đánh cắp, mã hóa gần 700 GB dữ liệu Hàng chục nghìn tài liệu nội bộ, 62 triệu thông tin, dữ liệu cá nhân. Phối hợp với công an các đơn vị địa phương khởi tố hơn 1.500 vụ án, trong đó chủ yếu là tội phạm lợi dụng thanh toán không tiền mặt để lừa đảo...

Chương trình “Ngày không tiền mặt - 16/6” do Báo Tuổi Trẻ phát động, phối hợp cùng Vụ Thanh toán, Vụ Truyền thông (Ngân hàng Nhà nước - NHNN) tổ chức từ năm 2016, đã truyền tải, lan tỏa thông điệp, giá trị tích cực của thanh toán không tiền mặt, góp phần định hình và củng cố thói quen, hành vi sử dụng các phương thức, phương tiện thanh toán không tiền mặt an toàn, tiện lợi, góp phần tạo nên chuyển biến rõ nét về hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của người dân, doanh nghiệp và toàn nền kinh tế.