Bóng mây xám bao phủ nhiều ngành hàng

Hết quý 1, xuất khẩu thủy sản xủa nước ta chỉ đạt khoảng 1,85 tỷ USD, giảm tới 27% so với cùng kỳ năm trước, theo Tổng Cục Hải quan. Đáng chú ý, hầu hết các thị trường chính của ngành đều ghi nhận mức sụt giảm mạnh, khối CPTPP giảm 23,5%, Mỹ giảm 55%, EU giảm 30%, Trung Quốc giảm 11%.

Bà Tô Tường Lan, Phó Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam, cho biết, sự sụt giảm này đến từ áp lực lạm phát và khủng hoảng ngân hàng tại Mỹ, khiến nguồn tín dụng bị thắt chặt, nhà nhập khẩu không đủ nguồn lực để mua lô hàng lớn. Nhu cầu thế giới sụt giảm buộc các nhà nhập khẩu phải cơ cấu lại kho hàng và giá. Trong khi đó, trên thị trường thế giới, thủy sản Việt Nam đang mất thị phần vào tay các đối thủ như Ecuador và Ấn Độ.

“Nhiều doanh nghiệp cho biết không có đơn hàng trong quý 2”, bà Lan cho hay.

Tương tự, với ngành gỗ và lâm sản cũng trong tình trạng “mỏi mắt” chờ đơn hàng. Đầu ra của ngành gỗ chủ yếu dựa vào xuất khẩu, đặc biệt là thị trường Mỹ. Khi nhu cầu thị trường này sụt giảm đã ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất của Việt Nam.

Ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Vifores) cho biết nhiều doanh nghiệp trong ngành đang sản xuất cầm chừng để đợi đơn hàng mới và chờ sự phục hồi của thị trường trong các quý sau.

“Nỗi lo lớn nhất của các doanh nghiệp lúc này là tìm kiếm đơn hàng. Nhiều doanh nghiệp đang rất lao đao, người lao động có nguy cơ mất việc làm”, ông Hoài nói.

Với ngành dệt may, một trong những ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, cũng không khá hơn. Quý 1 năm nay, xuất khẩu dệt may giảm 18,63% so với cùng kì, chỉ đạt 8,7 tỷ USD. Theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas), tình hình khó khăn của ngành sẽ tiếp tục kéo dài trong quý 2, do sức mua từ các thị trường lớn như Mỹ, EU giảm mạnh. Dự kiến phải sang quý 3, thị trường mới ấm trở lại.

“Nhiều doanh nghiệp chưa có đơn hàng trong tháng 4”, đại diện Vitas nói.

Thông tin từ Bộ Công thương cho hay, xuất nhập khẩu 3 tháng đầu năm đạt 154,3 tỷ USD, giảm 13,9%. Lãnh đạo Bộ này cho biết sự giảm sút của hoạt động xuất khẩu trong quý 1 sẽ ảnh hưởng rất lớn đến mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 8-12% của cả năm.

Nỗ lực khơi dòng chảy thương mại mới

Việc phụ thuộc vào một vài thị trường truyền thống đã được các bộ ngành nhìn nhận là một con đường nhiều rủi ro. Ngay cả những thị trường đó, những con đường xuất nhập khẩu truyền thống cũng không còn dễ dàng. Vì vậy, nỗ lực mở cửa các thị trường mới, con đường xuất khẩu mới đang được quan tâm hơn bao giờ hết.

Ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Mỹ cho biết để giúp doanh nghiệp Việt có thể cạnh tranh với các đối thủ tại thị trường này, các cơ quan quản lý cần tìm con đường hỗ trợ đưa hàng Việt trực tiếp vào hệ thống phân phối lớn tại Mỹ như Walmart, Costco và Amazon. Việc này giúp thương hiệu Việt định vị tốt hơn tại thị trường, cũng như giúp doanh nghiệp tránh phụ thuộc quá nhiều vào khâu trung gian trong xuất nhập khẩu.

Để hạn chế sự sụt giảm đơn hàng trong năm nay, đại diện Hiệp hội Dệt may cũng khuyến nghị các doanh nghiệp trong ngành nên quay lại khai thác thị trường nội địa đang còn dư địa rất lớn. Với thị trường xuất khẩu như EU, cần tiếp tục tận dụng những ưu đãi về thuế trong các hiệp định thương mại, ngoài ra, nên “đánh” mạnh hơn các thị trường có mức tiêu thụ ổn định như Nhật Bản, Hàn Quốc và Đông Nam Á.

Nhìn nhận kinh tế thế giới còn nhiều khó khăn sẽ tác động đến tiêu dùng nhiều sản phẩm xuất khẩu chủ lực của ta, Bộ Công thương cho biết tiếp tục mở rộng thị trường mới tiềm năng như châu Phi, Mỹ La tinh, Trung Đông, Đông Âu…

Mới đây, Việt Nam đã tiếp tục có thêm một hiệp định thương mại tự do với Israel, hiện đang nỗ lực để tiến tới đàm phán hiệp định thương mại tự do với UAE. Mặc dù, việc đàm phán để có một hiệp định thường mất rất nhiều thời gian và công sức, nhưng là cánh cửa mở ra nhiều cơ hội hợp tác mới với nhiều ưu đãi về thuế, hỗ trợ đắc lực cho các doanh nghiệp khai thác thị trường.

Nhưng, nhu cầu tiêu dùng và yêu cầu kĩ thuật của thị trường thế giới ngày càng khắt khe. Trong khi năng lực của doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ còn hạn chế, vì vậy, vẫn cần sự hỗ trợ rất lớn từ các cơ chế, chính sách trong nước để tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp nội địa.