Nhiều thách thức phải 'đối mặt' dù đang ở vị trí á quân

Việt Nam nhiều năm nay đứng trong “top” 3 xuất khẩu gạo trên thế giới. Đáng chú ý, năm 2020, gạo Việt nhiều lần vượt qua các đối thủ về giá bán, khối lượng xuất khẩu đạt 6,15 triệu tấn, thu về 3,07 tỷ USD.

Bước sang năm 2021, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp ở cả Việt Nam và trên thế giới, nhưng xuất khẩu gạo của Việt Nam vẫn mang về trên 1,01 tỉ USD, và Việt Nam chính thức vượt qua "ông lớn" Thái Lan để trở thành cường quốc xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Ấn Độ. Tuy nhiên, dù giữ vị trí á quân nhưng sản xuất, xuất khẩu lúa gạo của Việt Nam vẫn "chênh vênh" do còn tiềm ẩn nhiều yếu tố bất ổn.

Ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), chỉ ra rằng, khó khăn trước tiên là hạn chế trong sản xuất lúa còn thiếu tính bền vững, chịu nhiều rủi ro do biến đổi khí hậu, thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn, lũ lụt. Ngoài ra, quy mô sản xuất nông hộ nhỏ, cơ giới hóa khó khăn. Mối liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân nhiều nơi chưa bền vững. Doanh nghiệp tham gia vào các hợp đồng liên kết tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp ít về số lượng, quy mô nhỏ, năng lực hạn chế. Do đó, các hợp đồng liên kết hạn chế cả về số lượng lẫn chất lượng.

Tin nên đọc

Doanh nghiệp SME do phụ nữ làm chủ được hỗ trợ nâng cao năng lực xuất khẩu

Cảnh báo giả danh cán bộ thuế để lừa đảo doanh nghiệp

Từ 1/6, không cần dùng thẻ bảo hiểm y tế giấy khi khám chữa bệnh

Hà Anh Tuấn và những người bạn tặng trang thiết bị y tế trị giá 1 tỷ đồng cho Bắc Giang

Bên cạnh đó, cạnh tranh toàn cầu trong sản xuất và kinh doanh lúa gạo ngày càng gia tăng, đặc biệt cạnh tranh về chất lượng và giá trị, nhất là vấn đề logistics… cũng là những yếu tố “cản chân” xuất khẩu gạo.

Trong khi đó, năng lực tiếp cận, thâm nhập thị trường, marketing, đàm phán ký kết thực hiện hợp đồng, xử lý tranh chấp thương mại quốc tế, tham gia chuỗi giá trị toàn cầu của các thương nhân kinh doanh, xuất khẩu gạo còn hạn chế, các sản phẩm thương hiệu gạo Việt Nam vẫn chưa được phần lớn người tiêu dùng cuối cùng tại các nước biết đến.

Thời gian gần đây, không ít rào cản, nhất hàng rào phi thuế quan đã xuất hiện, tác động không nhỏ tới xuất khẩu gạo của Việt Nam. Mặt khác, sản lượng lúa gạo nhóm chất lượng trung bình hiện không còn nhiều. Trong khi đó, nhìn lại những hợp đồng xuất khẩu lớn của các doanh nghiệp từ đầu năm đến nay chủ yếu vẫn là phẩm cấp trung bình. Do vậy, một số doanh nghiệp đang gặp khó trong việc thu mua chủng loại gạo này để phục vụ cho những hợp đồng xuất khẩu đã ký. Đây cũng là nguyên nhân khiến giá gạo nội địa tăng cao trong thời gian gần đây.

Ngoài ra, một số chuyên gia nhìn nhận, công nghiệp chế biến sâu các sản phẩm từ gạo chưa phát triển đồng đều cũng là những khó khăn điển hình trong sản xuất, xuất khẩu lúa gạo Việt Nam.

Chất lượng, thương hiệu gạo là 'bài toán' hoá giải thách thức 

“Việt Nam đã đảm bảo an ninh lương thực. Mục tiêu thời gian tới là nâng cao giá trị xuất khẩu bằng chất lượng và thương hiệu chứ không phải về sản lượng”, PGS, TS Bùi Bá Bổng, nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTTN nhấn mạnh.

Bày tỏ quan điểm của mình, ông Trần Công Thắng, Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn nhận định: "Khi các sản phẩm xuất khẩu có thương hiệu, có bao gói nhãn mác đầy đủ, chắc chắn giá trị cao hơn rất nhiều. Tiềm năng rõ ràng như thế, song quan trọng là phải làm sao để có được thương hiệu. Thời gian tới, nếu có chính sách tốt về tổ chức sản xuất, thúc đẩy liên kết... sẽ giúp được doanh nghiệp trong xây dựng thương hiệu".

Với bài toán thương hiệu gạo Việt chưa "ăn sâu" vào tâm trí người tiêu dùng, một số chuyên gia cho rằng, muốn gạo Việt được người tiêu dùng quốc tế biết đến, trước hết cần xây dựng các vùng chuyên canh sản xuất lúa gạo hàng hoá có chất lượng. Các vùng này sản xuất theo quy trình sạch, đồng bộ. Đặc biệt, khâu xây dựng uy tín, thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường thế giới phải được nhấn mạnh, coi trọng hơn nữa.

Bên cạnh đó, việc tiếp tục chuyển đổi cơ cấu gieo trồng tại một số vùng nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất; tập trung hơn vào nâng cao chất lượng sản phẩm và giá trị gia tăng, cải thiện hiệu quả xuất khẩu và lợi nhuận của người trồng lúa là hết sức cần thiết. Trong khi diện tích trồng lúa giảm, doanh nghiệp, nông dân cần tập trung vào các giống lúa có phẩm chất tốt. Với khẩu phần ít, nhưng năng lượng cao, gạo dinh dưỡng sẽ là hướng đi tương lai của xuất khẩu gạo Việt Nam.

Trong “Đề án tái cơ cấu ngành lúa gạo Việt Nam đến năm 2025 và 2030” được Bộ NN&PTTN phê duyệt cuối tháng 1/2021 vừa qua tiếp tục nêu rõ, mục tiêu đặt ra đến năm 2025, tỷ lệ gạo xuất khẩu có thương hiệu trên 20% và đến năm 2030, con số này là trên 40%.

Thứ trưởng Bộ NNPTNT Trần Thanh Nam cho rằng, xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam là hết sức cấp bách, và doanh nghiệp có vai trò chủ chốt trong xây dựng, phát triển các thương hiệu gạo. Các doanh nghiệp cần chủ động xây dựng thương hiệu gạo của doanh nghiệp gắn với thương hiệu gạo quốc gia...