Mâu thuẫn trong gia đình dẫn đến người thân sát hại lẫn nhau nhiều năm gần đây đã trở thành nỗi đau nhức nhối của xã hội. Phổ biến là vợ chồng ra tay sát hại lẫn nhau; Chuyện anh thảm sát cả gia đình em trai vì tranh chấp đất đai, con giết cha mẹ, mẹ kế đánh đập con riêng của chồng tử vong… là những câu chuyện chúng ta từng biết. Thậm chí, cha mẹ giết con cái, cháu giết ông bà cũng đã xảy ra. Bàng hoàng đau đớn hơn cả là vụ án nữ sinh giết cha ruột bằng chất độc xyanua. Con trai nổ súng giết mẹ đẻ…

Mới đây, dư luận vẫn chưa hết bàng hoàng với câu chuyện người phụ nữ dùng xyanua đầu độc 4 người thân gồm chồng và 3 cháu ruột lần lượt trong vòng 10 tháng ở Đồng Nai. Không loại trừ sự tử vong bất thường của cha và con ruột thủ phạm mà cơ quan điều tra đang làm rõ. Ðiều này khẳng định, đã và đang xuất hiện tình trạng khủng hoảng giá trị sống trong các gia đình hiện đại.

Những thách thức và biến động mà các gia đình trong thời đại 4.0 đang gặp phải

Là người làm công tác tham vấn tình yêu, gia đình hơn 20 năm, TS Phạm Thị Thuý, giảng viên, Phó Khoa Quản lý Kinh tế - xã hội, Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP. HCM chia sẻ: Xã hội biến đổi quá nhanh, quá mạnh đưa đến những thách thức và biến động lớn mà các gia đình gia đình trong thời hiện đại đang gặp phải. Theo bà, các sự biến đổi gua đình  ít nhiều đều mang tính thách thức xã hội bao gồm:

Một là biến đổi quy mô gia đình: Quy mô gia đình ngày càng nhỏ hơn do gia đình đơn thân xuất hiện mạnh mẽ làm tan rã mô hình tam tứ đại đồng đường. Tuổi kết hôn ngày càng cao, tuổi thọ hôn nhân ngày càng thấp. Thậm chí xuất hiện xu hướng làm bố mẹ đơn thân. Chính những điều này làm cho gia đình ngày càng “yếu ớt”, lung lay.

Thứ hai là biến đổi chức năng gia đình: Có hai chức năng bị biến đổi rất kinh khủng; Một là chức năng duy trì nòi giống. Theo một tính toán mang tính hài hước nhưng không kém phần tạo ra lo lắng, hoang mang là cứ đà sinh đẻ này thì 1.000 năm sau, Nhật Bản và Hàn Quốc mỗi nước chỉ còn vài chục người. Riêng Việt Nam còn khoảng mười mấy ngàn nhân khẩu. Đó là những tính toán vui mang tính cách “viễn tưởng” cho một thiên niên kỷ sau. Còn trước mắt, “hội chứng” con một đang góp phần biến đổi chức năng gia đình không hề nhẹ. Hai là biến đổi chức năng mang ý nghĩa tính cực góp phần thúc đẩy bình đẳng giới, đó là việc xóa bỏ tư tưởng “trọng nam khinh nữ”.

Thứ ba là biến đối trong giáo dục con cái. Mối quan hệ cha mẹ và con cái trở nên dân chủ hơn, con cái được “phát biểu” nhiều hơn. Ít bị áp đặt hơn. Nhưng sự độc lập tư duy khiến chúng dễ dàng chống đối lại những quan điểm trái chiều về giá trị, chuẩn mực gia đình của các thế hệ trước.

Cũng không thể phủ nhận thách thức đến từ mạng xã hội, internet và các thiết bị thông minh trong “thời đại số” cộng thêm bối cảnh đô thị hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng cũng như  xu hướng đề cao giá trị vật chất, đề cao  chủ nghĩa cá nhân… đang là một thách thức mà các gia đình phải đối mặt. Nó khiến các thành viên trong gia đình ngày càng dành ít thời gian cho nhau hơn, sự gắn kết trở nên lỏng lẻo hơn. Ít trao đổi làm người ta khó thấu hiểu, ít cảm thông và chia sẻ khiến cho tình cảm gia đình phai nhạt.

Cùng nhau giữ vững thành trì gia đình

Biến động xã hội là quy luật, không thể khác. Trong biến động giữ cho gia đình ổn định điều rất khó nhưng chúng xa xác  định phải làm. Trọng trách này cần sự đảm nhiệm của từng thành viên trong mỗi gia đình. Nhất là người lớn, phải thực sự là tấm gương để trẻ nhỏ noi theo.

Mỗi nhà cần thiết lập các quy định, nguyên tắc hướng tới sự ổn định và gắn bó gọi nôm na là “nếp nhà”. Ví dụ, quy định về thời điểm đi du lịch cùng nhau; giữ thói quen họp mặt vào những ngày có ý nghĩa riêng của gia đình trong năm. Quy định các bữa cơm chung. Thành lập group trao đổi chung cho cả nhà…

Tùy theo hoàn cảnh cụ thể của từng gia đình mà có những quy định cụ thể sao cho phù hợp. Miễn sao tạo thật nhiều cơ hội cho các thành viên có điều kiện quan tâm đến nhau; Có thời gian cùng trò chuyện, cùng vui chơi, thư giãn, cùng mua sắm với nhau; Có nhiều thời gian ở bên cạnh, bồi đắp và vun vén tình cảm cho tổ ấm của mình.

Trong trường hợp xảy ra mâu thuẫn, mỗi người trong cuộc phải biết bình tĩnh lắng nghe và thấu hiểu; giải quyết mâu thuẫn trên tinh thần thương yêu, san sẻ, nhường nhịn lẫn nhau. Vì chúng ta là một gia đình.

Gia đình là tế bào của xã hội, gia đình luôn gắn liền với cộng đồng, khu phố, làng xã. Gia đình tốt thì xã hội mới tốt, xã hội tốt thì gia đình càng tốt. Hạt nhân của xã hội chính là gia đình.