Những con số ấn tượng

Chia sẻ tại hội thảo "Hiệp định CPTPP: Tăng cường hợp tác kinh tế - thương mại với các đối tác châu Mỹ" sáng 2/10, ông Nguyễn Hoàng Long, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết, sau 5 năm kể từ khi có hiệu lực vào tháng 1/2019, Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy thương mại của Việt Nam với các thị trường khu vực châu Mỹ, đặc biệt là các thị trường thành viên gồm Canada, Mexico, Chile, và Peru. Trong đó, Canada, Mexico và Peru là các thị trường lần đầu tiên có quan hệ FTA với Việt Nam.

Thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy tổng kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam sang các thị trường CPTPP khu vực châu Mỹ đã tăng 56,3%, từ 8,7 tỷ USD năm 2018 lên đến 13,6 tỷ USD năm 2023, dù ảnh hưởng bởi suy thoái kinh tế toàn cầu và đại dịch Covid.

Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường này tăng gần gấp đôi (186%), từ 6,3 tỷ USD vào năm 2018 lên 11,7 tỷ USD năm 2023.

Bên cạnh những con số xuất nhập khẩu ấn tượng, việc tham gia CPTPP đã thúc đẩy Việt Nam cải cách thể chế, hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng minh bạch hơn. Theo ông Long, điều này không chỉ giúp doanh nghiệp vận hành chuyên nghiệp hơn mà còn góp phần nâng cao uy tín quốc tế của Việt Nam thu hút thêm nhà đầu tư nước ngoài. Mối quan hệ giữa Việt Nam và các nước Châu Mỹ đã và đang được củng cố qua các cam kết chiến lược. 

“Những điều chỉnh và bổ sung trong Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp gần đây nhằm tăng tính minh bạch và đơn giản hóa quy trình kinh doanh, qua đó tạo môi trường thuận lợi cho các hoạt động đầu tư và hợp tác quốc tế. Đây là yếu tố then chốt để nâng cao uy tín quốc tế của Việt Nam”, ông Long nhấn mạnh.

Chia sẻ thêm, ông Shawn Steil, Đại sứ Canada tại Việt Nam cũng cho biết Châu Mỹ là thị trường rộng lớn và có sự liên kết chặt chẽ với nhau thông qua các khối thương mại tự do đan xen như Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (USMCA), Liên minh Thái Bình Dương (PA), Khối Thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR)…

Tận dụng các lợi thế mà Hiệp định CPTPP mang lại, cùng với các vị trí cửa ngõ thuận lợi các nước thành viên trong khu vực là Canada, Mexico, Chile và Peru, các doanh nghiệp có thể xem xét thông qua việc xuất khẩu và đầu tư sản xuất tại các nước nêu trên để mở rộng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu sang khu vực thị trường sôi động và đầy tiềm năng này.

Không còn nhiều thời gian chần chừ

Tuy có nhiều thành quả sau 5 năm thực thi CPTPP, tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Công thương cho biết vẫn còn nhiều tiềm năng của hiệp định chưa được khai thác hết. Ví dụ, giá trị gia tăng của hàng xuất khẩu Việt Nam còn thấp, thương hiệu chưa được chú trọng đúng mức và tỷ trọng hàng Việt Nam trong cơ cấu nhập khẩu tại các nước châu Mỹ thực tế vẫn còn hạn chế.

Ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cũng nhìn nhận một trong những thách thức lớn nhất của doanh nghiệp Việt Nam hiện nay là việc tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về môi trường, lao động và sở hữu trí tuệ, truy xuất nguồn gốc - những yêu cầu cốt lõi trong các hiệp định thương mại thế hệ mới như CPTPP. Điều này buộc doanh nghiệp trong nước phải nâng cao chất lượng sản phẩm và cải thiện hệ thống quản lý. 

“Vấn đề thanh toán và rủi ro trong giao dịch thương mại trở nên phức tạp hơn, khi các ngân hàng áp dụng các điều khoản thanh toán khắt khe hơn. Đồng thời, chi phí tuân thủ các quy định ngày càng tăng, ăn mòn lợi thế về thuế quan mà các FTA mang lại”, ông Khanh cho biết.

Vị này cho rằng khoảng cách xa xôi khiến chi phí kinh doanh gia tăng, các doanh nghiệp chưa dành nhiều sự quan tâm và nguồn lực cho thị trường châu Mỹ. Tuy vậy, lợi thế cạnh tranh của Việt Nam từ CPTPP đang ngắn dần vì các nước trong khu vực đang dần tham gia hiệp định.  Vì vậy, cần có thêm cơ chế hợp tác chuyên sâu theo lĩnh vực, kết nối giữa các doanh nghiệp Việt Nam và châu Mỹ.

“Năm 2026 Việt Nam sẽ là Chủ tịch Hội đồng của CPTPP. Vì vậy các doanh nghiệp cần nắm rõ lợi ích cũng như cách thức tận dụng CPTPP để đầu tư và phát triển hơn thị trường tiềm năng này”, ông Khanh khuyến nghị.

Để tận dụng tối đa lợi ích từ CPTPP, các chuyên gia cho rằng cần tiếp tục đa dạng hóa thị trường xuất khẩu để tránh phụ thuộc vào các thị trường lớn như Mỹ và Trung Quốc. Thay vào đó, doanh nghiệp cần tập trung mở rộng thị trường tại khu vực CPTPP, đặc biệt là Canada, Mexico, và Chile.