Nếu như nhóm bất động sản vẫn đang gặp nhiều khó khăn và chật vật với dòng tiền, ảnh hưởng đến khả năng tất toán các trái phiếu đến hạn, thì ngược lại nhóm ngân hàng vẫn đang hoạt động tốt, không chỉ đảm bảo được khả năng thanh toán các trái phiếu đến hạn mà có thể còn tiếp tục mua lại trước hạn thêm nhiều trái phiếu.  

Mới đây, HDBank thông báo sẽ mua lại toàn bộ 1.000 tỷ đồng trái phiếu trước hạn (lô HDBL2225010) vào ngày 28/7/2023. Đây là lần thứ 4 HDBank mua lại trái phiếu trước hạn trong vòng 2 tháng qua. 

Tương tự, từ đầu tháng 7 tới nay, LPBank có 3 đợt mua lại trái phiếu trước hạn (ngày 7/7, 14/7 và 19/7) với tổng giá trị mua lại 2.500 tỷ đồng. Trong khi đó, ACB cũng mua lại trước hạn 5.000 tỷ đồng 2 lô trái phiếu vào ngày 7/7 và 14/7. Các ngân hàng khác như ABBank, TPBank, Techcombank… chi hàng ngàn tỷ đồng mua lại trái phiếu trước hạn trong vài tháng qua.

Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam cho hay, từ đầu năm đến ngày 14/7/2023, tổng giá trị trái phiếu được các doanh nghiệp mua lại trước hạn là 121.790 tỷ đồng, tăng 36% so với cùng kỳ năm 2022. Ngân hàng là nhóm ngành dẫn đầu về giá trị mua lại, chiếm 51% tổng giá trị mua lại trước hạn (tương ứng 61.767 tỷ đồng).

Tính riêng trong quý II, nhóm ngân hàng đã mua lại tổng cộng 39.842 tỷ đồng trái phiếu trước hạn, chiếm 63,7% tổng giá trị trái phiếu được mua lại trước hạn trong quý. Trong khi ở quý I/2023 nhóm này chỉ mua lại trước hạn 330 tỷ đồng.

Theo ước tính, có 17 ngân hàng đã công bố kết quả mua lại trái phiếu trước hạn trong quý II/2023. Trong đó, các ngân hàng đã mua lại nhiều nhất gồm: Ngân hàng TMCP Tiên Phong đã mua lại 5.500 tỷ đồng, Ngân hàng TMCP Phương Đông đã mua lại 5.500 tỷ đồng, Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam đã mua lại 5.000 tỷ đồng. Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam mua lại 4.792 tỷ đồng. Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam đã mua lại 4.500 tỷ đồng …

Các chuyên gia cho rằng, việc giải ngân vốn đầu ra thấp, nhu cầu vay vốn trong nền kinh tế vẫn ì ạch, mua lại trái phiếu dường như là một trong những cách giúp ngân hàng giảm dư thừa vốn, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, đồng thời cải thiện hệ số an toàn vốn (CAR).

Nhìn vào tốc độ tăng trưởng tín dụng chậm chạp từ đầu năm đến nay, cụ thể đến cuối tháng 5 chỉ mới tăng 3,17% so với đầu năm nay, chỉ tương đương 40% tốc độ tăng của cùng kỳ năm 2022 là 8,04%, trong khi thanh khoản hệ thống quá dồi dào, có lẽ phần nào hiểu được vì sao các ngân hàng tích cực mua lại trước hạn trái phiếu đã phát hành như vậy.

"Thừa tiền" cũng là từ được nhắc đến khi nói về thanh khoản của hệ thống ngân hàng gần đây. Các ngân hàng thương mại đang dư thừa tiền mặt, biểu hiện thấy rõ là hiện nay cho vay theo nghiệp vụ thị trường mở chỉ có 4%, cho vay OMO hoặc cho vay để bù đắp thiếu hụt trong tính toán tạm thời của các ngân hàng thương mại, cho vay qua đêm chỉ 5%. 

“Hai khoản cho vay này hầu như các ngân hàng thương mại thông thường đang thừa thanh khoản, không mặn mà với khoản cho vay của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vì đây là khoản cho vay cuối cùng khi các ngân hàng thương mại cần để hưởng nguồn của NHNN”, Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú cho hay. 

Một tín hiệu nữa là, lãi suất cho vay trên thị trường liên ngân hàng đang giao dịch ở vùng thấp nhất kể từ tháng 5/2022. Số liệu NHNN cho thấy, ngày 5/7, lãi suất qua đêm ở mức 0,64%/năm, một tuần từ 0,93%/năm, một tháng từ 3,05%/năm. Có nghĩa là nhu cầu vay vốn giữa các ngân hàng không cao nên lãi suất cho vay rất thấp. Chưa kể, việc mua lại trái phiếu cũng giúp giảm tỷ trọng danh mục này so với vốn điều lệ các nhà băng, đảm bảo cho các hệ số khác như tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn.  

Hơn nữa, theo quy định hiện hành, với những trái phiếu dài hạn đã phát hành những năm trước và khi không còn đảm bảo điều kiện thời gian còn lại trên 5 năm, thì bắt đầu từ năm thứ 5 trước khi đến hạn thanh toán, mỗi năm tại ngày đầu tiên của năm (tính theo ngày phát hành), giá trị nợ trái phiếu được tính vào vốn cấp 2, chiếm phần lớn là nợ thứ cấp có kỳ hạn với thời hạn gốc tối thiểu là 5 năm trở lên, sẽ phải khấu trừ 20% tổng mệnh giá.  

Trước quy định trên, các ngân hàng sẽ tìm cách mua lại trước hạn các trái phiếu này để có dư địa phát hành trái phiếu mới có kỳ hạn trên 5 năm trong thời gian tới, nhằm tăng giá trị được tính vào vốn tự có cấp 2 nhiều hơn, để đảm bảo cho ngân hàng tái cơ cấu lại kỳ hạn của trái phiếu theo hướng dài hơn, nhằm duy trì hệ số an toàn vốn luôn ở mức cao.