Phân tích tại Hội thảo “Ngành hàng tiêu dùng và phân phối: “Xu hướng M&A và chiến lược đầu tư gọi vốn cho doanh nghiệp Việt Nam”, ngày 12/3,  các chuyên gia cho hay, khi nguồn vốn trong nước bị thắt chặt, số doanh nghiệp ngưng hoạt động từ năm ngoái đến những tháng đầu năm 2024 tiếp tục tăng cao. Nhiều doanh nghiệp đang buộc phải tái cấu trúc, bán bớt tài sản, kêu gọi đầu tư để giải quyết sức ép về tài chính. Đây cũng là nguyên nhân dẫn tới sự sôi động trên thị trường mua bán sáp nhập (M&A) hiện nay. 

“Có những doanh nghiệp tư nhân đã hoạt động nhiều năm, có những thành công nhất định nhưng cũng đã đến lúc họ phải thực sự vươn lên, phát triển tới một tầm cao mới cạnh tranh hơn trước. Những con đường đã thành công trước đây không đủ để đảm bảo cho thành công trong tương lai và vốn là một trong những điều kiện quan trọng”, Chuyên gia tư vấn kinh tế Phạm Chi Lan nhận định. 

Bà Lan đặt vấn đề: Hiện nay nguồn vốn trong nước cũng có nhưng đắt đỏ, chi phí vốn cao so với các nước xung quanh chưa kể đến nước phát triển. Bên cạnh đó là những điều kiện đi cùng như công nghệ, kỹ năng, quản trị, hệ thống thị trường, kết nối tham gia vào chuỗi giá trị mới hay tận dụng những FTA mà Việt Nam đã ký.

"Vậy nên, việc thực hiện M&A để tìm kiếm nguồn vốn ở bên ngoài với đang là xu hướng, chiến lược lớn của nhiều doanh nghiệp Việt Nam", vị chuyên gia nhìn nhận.

Nói về cơ hội cho doanh nghiệp Việt khi tìm vốn bên ngoài, TS. Nguyễn Tuấn Anh, Giảng viên Trường Đại học RMIT Việt Nam, cho hay nhà đầu tư ngoại đang rất chuộng đầu tư tại thị trường Việt Nam. Đơn cử, cuối tháng 11/2023, Tập đoàn Nhật Bản Sojitz thông qua Sojitz Asia Pte.Ltd. và Công ty TNHH Sojitz Việt Nam mua lại toàn bộ công ty phân phối thực phẩm lớn nhất Việt Nam là Công ty cổ phần Đại Tân Việt (New Viet Dairy). 

Lý giải về xu hướng này, TS. Nguyễn Tuấn Anh cho rằng, do đồng Yên đang mất giá, nên các doanh nghiệp Nhật đang tìm cách "mang tiền đi đầu tư nước ngoài" (như vào Việt Nam), vẫn là lựa chọn tốt hơn và xu hướng này sẽ tiếp tục trong thời gian sắp tới, đặc biệt là các lĩnh vực như logistics, chuỗi cung ứng lạnh... 

Ngoài Nhật Bản, các nhà đầu tư Singapore, Mỹ và Trung Quốc cũng đang rất quan tâm đến việc góp vốn hoặc M&A với các doanh nghiệp Việt tiềm năng. Trong đó, các nhà đầu tư Trung Quốc muốn mua lại toàn bộ hoặc mua một phần cổ phần của các doanh nghiệp đang sở hữu chuỗi nhà hàng ăn uống hoặc nhà máy sản xuất nhưng có sẵn các đơn hàng đi Mỹ, châu Âu, chẳng hạn như ngành may mặc... 

Xu thế áp đảo của vốn ngoại đến từ nhu cầu của cả người mua và bán. Dự báo, trong năm 2024 thị trường M&A sẽ tiếp tục sôi động, bởi vì các nhà đầu tư sẽ nhắm tới những doanh nghiệp có chiến lược đầu tư sản phẩm ổn định và lâu dài trong các ngành nông nghiệp và thực phẩm. Nhà đầu tư cũng muốn chốt thương vụ trong lĩnh vực có thể tận dụng được mức định giá rẻ như: bất động sản, xây dựng... 

"Investpush cũng đang làm việc với một quỹ đầu tư của Mỹ có dòng tiền lớn muốn đưa vào Việt Nam. Ở giai đoạn đầu, quỹ đầu tư này chỉ muốn cho vay để thực hiện các dự án đầu tư sản xuất và phát triển bất động sản tiềm năng với lãi suất thấp chỉ ở mức 2-3%/năm", Luật sư Đào Tiến Phong, Giám đốc điều hành hãng luật Investpush cho hay.

Tìm kiếm các nhà đầu tư mới, tìm kiếm các nhà đầu tư từ bên ngoài là điều mà các doanh nghiệp Việt Nam đang cần, song chuyên gia Phạm Chi Lan lo ngại: Khi nói đến M&A thì có hai kiểu M&A. Thứ nhất là các doanh nghiệp tìm nhà đầu tư chung sức chung tay để cùng nhau phát triển bền vững, lâu dài. Thứ hai là những doanh nghiệp muốn “bán đứt”, rút lui khỏi thị trường, là hiện trạng hết sức đáng lo. Bởi theo bà Lan, nếu doanh nghiệp đi theo hướng "bán đứt" thì sẽ làm suy yếu nội lực. Chúng ta không thể có nền kinh tế phát triển nếu không tự lực tự cường mà chỉ dựa vào đầu tư nước ngoài. Theo bà Lan, M&A theo cách để tăng cường năng lực doanh nghiệp trong nước là hướng đi phù hợp. 

Theo đó, vị chuyên gia cho rằng, cái cần hơn là chính sách vĩ mô phải tốt để doanh nghiệp có thể dễ dàng tiếp cận với nguồn vốn bên ngoài và giúp nâng cao vị thế trong quá trình M&A...