Tại phiên Quốc hội thảo luận về dự án 1 luật sửa 8 luật, trong đó, điểm sửa đổi ở Luật Điện lực để tạo cơ chế thu hút tư nhân đầu tư truyền tải điện nhận được nhiều quan tâm từ phía đại biểu.

Cụ thể, sửa đổi Luật Điện lực, Chính phủ đề xuất sửa khoản 2, Điều 4 theo hướng thu hút các thành phần kinh tế tham gia đầu tư lưới truyền tải điện, trừ các dự án do Nhà nước đầu tư được xác định trong quy hoạch điện lực quốc gia. Nhà nước sẽ độc quyền trong vận hành lưới truyền tải, trừ lưới điện do các thành phần kinh tế ngoài nhà nước đầu tư xây dựng.

Ngoài ra, các tổ chức hoạt động và sử dụng điện đáp ứng các điều kiện, tiêu chuẩn kỹ thuật được quyền đấu nối vào lưới điện do thành phần kinh tế tư nhân đầu tư, xây dựng.

Nêu quan điểm, bà Vũ Thị Lưu Mai, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội, cho rằng nội dung sửa đổi chưa phân định cụ thể giữa phạm vi độc quyền và không độc quyền, điều này có thể dẫn tới tùy tiện trong áp dụng.

Vì vậy, đại biểu đề nghị cần xem xét quy định cụ thể 3 nội dung. Thứ nhất, cần phân định rõ loại lưới điện truyền tải nào mà thành phần kinh tế tư nhân có thể được tham gia đầu tư xây dựng quản lý vận hành, chủng loại nào do Nhà nước quy hoạch và chỉ giao EVN thực hiện.

Thứ hai, theo bà Mai, cần quy định rõ về mặt thẩm quyền quyết định lựa chọn nhà đầu tư.

Thứ ba, bà Mai cho rằng, cần quy định cụ thể về trách nhiệm của từng chủ thể trong quá trình vận hành, trong đó làm rõ trách nhiệm của cơ quan nhà nước, trách nhiệm của nhà đầu tư. Bởi theo dự thảo luật sau khi đầu tư xây dựng, tư nhân tham gia vận hành, điều này sẽ dẫn đến thực tế trong cùng hệ thống có những chủ thể vận hành khác nhau.

Trong khi đó, lưới điện truyền tải cần có sự quản lý vận hành thống nhất, đặc biệt theo bà Mai, với trình độ của Việt Nam hiện nay, nếu không thận trọng sẽ dẫn đến mất an toàn hệ thống. "Nên cân nhắc thận trọng để tránh gây ra hậu quả sau này", bà Mai nhấn mạnh.

Tư nhân hóa có thể khiến giá điện rất cao

Về hạch toán và định giá chuyển giao điện, theo dự thảo, sau khi xây dựng, đầu tư, doanh nghiệp có thể chuyển giao cho Nhà nước quản lý vận hành. Tuy nhiên, theo bà Mai, dự thảo luật chưa quy định cụ thể phương pháp định giá điện chuyển giao chưa được quy định cụ thể và việc này có thể dẫn tới thiệt hại lớn cho nhà nước nếu định giá không chuẩn, như trường hợp đã xảy ra thời gian qua.

Ngoài ra, bà Mai cũng quan tâm tới tác động của việc tư nhân hóa tới giá điện. “Có thể giá điện sẽ cao khi tư nhân tham gia vận hành. Do đó, cần có đánh giá tác động để đảm bảo bình ổn giá, tránh ảnh hưởng đến người dân”, đại biểu đoàn Hà Nội kiến nghị.

Vấn đề tiếp theo được bà Mai đề cập là việc hạch toán và định giá chuyển giao, theo dự thảo luật thì sau khi xây dựng, đầu tư, doanh nghiệp có thể chuyển giao cho Nhà nước quản lý vận hành.

 Tuy nhiên, về cơ chế, theo đại biểu, thì phương pháp định giá chưa được quy định cụ thể trong dự thảo luật. Hệ thống lưới điện chuyển tải là một trong những loại tài sản mà trên thực tế thời gian qua đã có trường hợp định giá chưa chuẩn xác dẫn đến thiệt hại rất lớn cho Nhà nước nên cần quy định cụ thể để có căn cứ thực hiện.

Về lựa chọn nhà đầu tư, để đảm bảo tính công khai, minh bạch, cạnh tranh bình đẳng, đại biểu đề nghị cần xây dựng cơ chế, tiêu chuẩn cụ thể để tất cả doanh nghiệp có thể cạnh tranh, tham gia.

"Từ chính sách, chủ trương đến cuộc sống là cả một khoảng cách, và để pháp luật thực sự đi vào cuộc sống thì rất cần thiết có quy định cụ thể, kín kẽ, đảm bảo hiệu quả quản lý. Trong trường hợp chúng ta chuẩn bị chưa đồng bộ, đầy đủ, chặt chẽ thì có thể tiếp tục nghiên cứu và trình Quốc hội ở kỳ họp sau", bà Mai cho hay.

Đồng quan điểm, đại biểu Vũ Huy Khánh (đại biểu đoàn Bình Dương), cho rằng quy định trong dự thảo chưa chặt chẽ và chưa nêu được vai trò cần và đủ của Nhà nước.

“Nhà nước độc quyền trong truyền tải hệ thống điện quốc gia dựa trên nhiều cơ sở, trong đó yếu tố quan trọng là đảm bảo an ninh, an toàn thông suốt của hệ thống truyền tải điện, mà sự an toàn đó tác động trực tiếp đến đảm bảo an toàn, an ninh của đất nước”, đại biểu phân tích. 

Theo đó, đại biểu đề nghị điều chỉnh lại theo hướng Nhà nước không độc quyền nhưng có kiểm soát và thực hiện quyền vận hành truyền tải điện trong những trường hợp có nguy cơ tác động, ảnh hưởng đến an ninh, an toàn hệ thống truyền tải điện, kể cả công trình đó là do các thành phần kinh tế ngoài Nhà nước đầu tư xây dựng.

"Việc thiết lập cơ chế để các tổ chức hoạt động điện lực ngoài Nhà nước tham gia vào khâu này đến đâu và vai trò kiểm soát, điều tiết của Nhà nước thế nào thì cần tính toán thận trọng và chắc chắn", ông Khánh nêu ý kiến.