Có thể nói, vị thế của VHDN như một “mệnh lệnh” của thời đại, một động lực then chốt để hiện thực hóa các đột phá chiến lược quốc gia. Nếu VHDN là sứ mệnh, thì câu hỏi cấp thiết đặt ra là: Ai sẽ là lực lượng gánh vác sứ mệnh này?

Không ai khác, đó chính là thế hệ DNT Việt Nam. Họ là lực lượng xung kích, năng động nhất của khối KTTN - khu vực đã được Nghị quyết 68-NQ/TW xác định là “một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia”.

Đây là thế hệ được tôi luyện trong bối cảnh đất nước hội nhập sâu rộng, đứng trước cơ hội và thách thức của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Họ mang trong mình tư duy cởi mở, khả năng tiếp cận nhanh nhạy với công nghệ, đổi mới sáng tạo và một tầm nhìn toàn cầu. Lần đầu tiên, Nghị quyết số 41-NQ/TW của Bộ Chính trị đã trang trọng nhắc đến và nhấn mạnh chủ trương “ưu tiên hỗ trợ phát triển doanh nhân trẻ”.

Chính họ, với khẩu hiệu hành động “Tiên phong đổi mới, kiến tạo giá trị” đang gánh trên vai trọng trách không chỉ làm giàu cho doanh nghiệp mình, mà còn kiến tạo nên diện mạo, tầm vóc và “hồn cốt” văn hóa cho KTTN trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Để kiến tạo tương lai, cần phải nhìn thẳng vào thực tại. Quá trình xây dựng VHDN trong cộng đồng DNT Việt Nam đang cho thấy rõ những dấu ấn tích cực của một thế hệ mới, nhưng cũng bộc lộ những “khoảng trống” cần được lấp đầy.

Những dấu ấn tích cực của văn hóa DNT thế hệ mới

Không giống các thế hệ trước thường chỉ tập trung vào VHDN khi doanh nghiệp đã lớn mạnh, nhiều DNT ngày nay chủ động kiến tạo văn hóa ngay từ khi khởi nghiệp. Họ nhận thức rõ VHDN không phải là “chi phí” mà là “đầu tư”, là lợi thế cạnh tranh cốt lõi trong bối cảnh mới, đặc biệt là trong “cuộc chiến” thu hút và giữ chân nhân tài.

Dấu ấn rõ nét nhất chính là sự chuyển dịch VHDN sang hướng minh bạch, sáng tạo và đặc biệt là đề cao trách nhiệm xã hội (CSR) và các tiêu chuẩn ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị). Báo cáo tổng kết nhiệm kỳ VII (2022-2025) của Hội DNT Việt Nam là một minh chứng sống động: toàn hệ thống Hội đã đóng góp hơn 200 tỷ đồng cho các hoạt động an sinh xã hội.

Đó không chỉ là những con số. Đó là VHDN được thể hiện bằng hành động cụ thể, thấm đẫm tính nhân văn, như các mô hình “ATM Oxy”, chương trình “Vòng tay yêu thương” bảo trợ trẻ mồ côi do COVID-19, hay hưởng ứng lời kêu gọi của Thủ tướng Chính phủ trong chương trình “Xóa nhà tạm, nhà dột nát” trên cả nước. Các giải thưởng uy tín như Sao Đỏ, Sao Vàng đất Việt không còn thuần túy tôn vinh doanh thu, mà ngày càng coi trọng các tiêu chí về quản trị minh bạch, văn hóa và đóng góp cộng đồng. Doanh nghiệp của TOP10 Sao Vàng đất Việt 2024 tạo việc làm cho 106.000 lao động, hay TOP10 DNT khởi nghiệp xuất sắc 2024 tạo ra 3.722 việc làm, chính là những biểu hiện cụ thể của một nền văn hóa kinh doanh có trách nhiệm.

Những khoảng trống và thách thức cần vượt qua

Bên cạnh những điểm sáng, chúng ta phải thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế mà chính các văn kiện của Đảng đã chỉ ra. Nghị quyết 41-NQ/TW đã cảnh báo: “Một bộ phận doanh nhân đạo đức, văn hoá kinh doanh, ý thức chấp hành pháp luật, trách nhiệm xã hội, tinh thần dân tộc chưa cao, còn vi phạm pháp luật, cấu kết với cán bộ suy thoái, chạy theo lợi ích cá nhân, gây thiệt hại cho Nhà nước, làm giảm sút niềm tin của Nhân dân”.

Thực trạng này bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân. Thứ nhất, phần lớn doanh nghiệp Việt Nam vẫn là siêu nhỏ, nhỏ và vừa, khiến tư duy kinh doanh thiếu tầm nhìn chiến lược. Áp lực sinh tồn và lợi nhuận ngắn hạn đôi khi lấn át nhu cầu xây dựng VHDN bài bản. Điều này dẫn đến lối kinh doanh chụp giật, manh mún, xem nhẹ các giá trị dài hạn.

Thứ hai, không ít doanh nghiệp, kể cả DNT, còn có sự nhầm lẫn tai hại giữa VHDN (Culture) và xây dựng thương hiệu (Branding). Họ tập trung xây dựng “phần vỏ” hào nhoáng - những logo, đồng phục, sự kiện, khẩu hiệu - nhưng lại bỏ quên “phần lõi” cốt tử. Cái lõi đó, như Nghị quyết 41 và Nghị quyết 68 nhấn mạnh, chính là “đạo đức, văn hoá kinh doanh” và “tinh thần thượng tôn pháp luật”. Một doanh nghiệp có thể có thương hiệu rất mạnh, nhưng nếu thiếu văn hóa thượng tôn pháp luật, sẵn sàng “lách luật” hay “đi đêm”, thì thương hiệu đó không có nền tảng bền vững.

Thứ ba, trong quá trình háo hức hội nhập, một số DNT mải mê chạy theo các chuẩn mực quốc tế mà vô tình xem nhẹ, thậm chí lãng quên, việc kế thừa các giá trị văn hóa kinh doanh truyền thống của dân tộc. Đó là chữ “Tín” trong cam kết, chữ “Nghĩa” trong đối đãi với người lao động, chữ “Nhân” trong phụng sự xã hội mà Nghị quyết 41 gọi là “văn hoá kinh doanh mang bản sắc dân tộc”.

Sứ mệnh “Kiến tạo giá trị” trong kỷ nguyên mới

Nhận diện rõ thực trạng và thách thức, cộng đồng DNT Việt Nam, với vai trò nòng cốt là Hội DNT Việt Nam, không hề né tránh. Ngược lại, trong Dự thảo Phương hướng nhiệm kỳ VIII, họ đã đặt ra một sứ mệnh đầy tham vọng và trách nhiệm: trở thành lực lượng tiên phong trả lời những “đề bài” chiến lược mà Đảng đã đặt ra.

Nghị quyết 57 khẳng định đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là “đột phá quan trọng hàng đầu”. Với lợi thế về tuổi trẻ và công nghệ, DNT phải là lực lượng xung kích trên mặt trận này. Phương hướng nhiệm kỳ VIII của Hội đã cụ thể hóa điều này bằng những mục tiêu rất rõ ràng: phấn đấu 80% doanh nghiệp hội viên ứng dụng công nghệ số trong quản trị và sản xuất kinh doanh; 40% có hoạt động R&D thường xuyên.

Đặc biệt, chương trình “AI for SMEs” (Trí tuệ nhân tạo cho doanh nghiệp nhỏ và vừa) cho 1.000 doanh nghiệp là một hành động chiến lược. Nó cho thấy DNT không chỉ tiếp nhận CĐS một cách bị động, mà đang chủ động xây dựng một văn hóa đổi mới sáng tạo, đưa AI và dữ liệu lớn trở thành năng lực cạnh tranh cốt lõi.

Còn Nghị quyết 59 yêu cầu hội nhập “toàn diện, sâu rộng, chất lượng và hiệu quả hơn”. Để làm được điều này, DNT không thể mãi “ao làng”. Hội DNT đã đề ra chương trình hành động “Quốc tế hóa DNT Việt Nam”. Mục tiêu không chỉ là xuất khẩu, mà là “hỗ trợ ít nhất 50 doanh nghiệp hội viên tham gia chuỗi giá trị toàn cầu” và “hỗ trợ 50% doanh nghiệp áp dụng tiêu chuẩn xanh”. Đây chính là việc xây dựng một VHDN theo chuẩn mực quốc tế (minh bạch, chuyên nghiệp, tuân thủ ESG), tạo ra “hộ chiếu” để doanh nghiệp Việt tiến ra biển lớn.

Đặc biệt, sứ mệnh Tiên phong kiến tạo văn hóa kinh doanh được coi là sứ mệnh trọng tâm, là phần “hồn” trong khẩu hiệu “Kiến tạo giá trị”. Các nghị quyết của Đảng đều kêu gọi xây dựng đội ngũ doanh nhân có “đạo đức”, “văn hóa”, “trách nhiệm xã hội”.

Hội DNT Việt Nam đã đáp lại lời kêu gọi đó bằng một tầm nhìn cụ thể. Phương hướng nhiệm kỳ VIII xác định rõ mục tiêu xây dựng thế hệ DNT “có lý tưởng cách mạng, giàu lòng yêu nước, tự hào dân tộc, ý chí tự cường, khát vọng cống hiến”. Nền tảng VHDN mà Hội hướng tới được đúc kết trong 5 chữ vàng: “Tâm - Tài - Trí - Dũng - Tín”.

Đây không phải là những khẩu hiệu sáo rỗng. Nó đang được thể chế hóa thành những chương trình hành động cụ thể. Nổi bật nhất là “Chương trình đào tạo 10.000 CEO giai đoạn 2025 - 2030”. Chương trình này không chỉ dạy về quản trị tài chính hay marketing, mà cốt lõi là bồi đắp một thế hệ lãnh đạo doanh nghiệp có đủ “Tâm - Tầm - Tài”, có năng lực quản trị hiện đại, có đạo đức kinh doanh và khát vọng phụng sự. Cùng với đó là việc thúc đẩy thực hành ESG, đề cao văn hóa thượng tôn pháp luật trong mọi hoạt động.

Vai trò “cái nôi” của tổ chức Hội Doanh nhân trẻ

Có thể thấy, cộng đồng DNT Việt Nam, thông qua tổ chức Hội của mình, không chỉ nhận thức sâu sắc sứ mệnh mà còn đang hành động quyết liệt. Họ không chờ đợi, mà chủ động “tiên phong đổi mới, kiến tạo giá trị”.

Hội DNT Việt Nam, trong nhiệm kỳ mới, đang tự chuyển mình mạnh mẽ, vượt lên vai trò của một câu lạc bộ kết nối giao thương đơn thuần. Hội đang khẳng định vị thế là cái nôi văn hóa, là trường học thực tiễn để rèn luyện, định chuẩn và hun đúc nên một thế hệ doanh nhân mới theo đúng kỳ vọng của Đảng. Với mô hình hoạt động “linh hoạt, chuyên nghiệp, tự chủ, hiệu quả” và triết lý “của doanh nhân, do doanh nhân và vì doanh nhân”, Hội DNT đang là tổ chức tiên phong thể chế hóa các Nghị quyết của Đảng vào thực tiễn sinh động của cộng đồng doanh nghiệp.

Bằng việc khởi xướng và triển khai những chương trình chiến lược như đào tạo 10.000 CEO, DNT Việt Nam đang tự mình đúc nên “hồn cốt” văn hóa cho KTTN - động lực quan trọng nhất của nền kinh tế. Họ không chỉ xây dựng sự nghiệp của riêng mình, mà đang trực tiếp góp phần thực hiện khát vọng chung của dân tộc: xây dựng một nước Việt Nam “giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc”.

Tuy nhiên, nỗ lực tự thân của DNT là điều kiện cần, nhưng chưa đủ. Để VHDN thực sự bén rễ và lan tỏa, rất cần một hệ sinh thái thể chế từ vĩ mô, một môi trường pháp lý kiến tạo và đồng hành.

Kỳ 3: Văn hóa Doanh nhân trẻ: Thượng tôn pháp luật, kiến tạo hệ sinh thái phát triển bền vững