Chiêu bài M&A

Năm 2023, các doanh nghiệp tư nhân đã đầu tư tới 25,23 tỷ USD cho AI tạo sinh, tăng gần 9 lần so với trước đó một năm. Từ các quốc gia cho đến các tập đoàn, công ty trên toàn cầu đều đang chạy đua nghiên cứu phát triển AI tạo sinh nhằm tạo ra cú hích cho phát triển kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh. Chính phủ Việt Nam và các tập đoàn trong nước cũng không ngoại lệ.

Nhiều cái tên nổi bật trong thị trường AI tạo sinh như LLama của Meta, Ernie Bot của Baidu, Bard của Google, HyperCLOVA X của Hàn Quốc… Các “ông lớn” mặc dù đổ hàng trăm tỷ USD cho AI tạo sinh, nhưng chỉ đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D) một phần, phần còn lại là đi tìm mua các startup, các nhóm giải pháp trí tuệ nhân tạo sẵn có. Các khoản đầu tư đến từ các “ông lớn” công nghệ như Microsoft, Google và Amazon chiếm 2/3 trong tổng số 27 tỷ USD mà các startup AI huy động được vào năm 2023, đã minh chứng điều này. 

Chia sẻ trong tọa đàm Khai thác tiềm năng từ trí tuệ nhân tạo cho phát triển kinh tế hôm 26/8, TS. Lê Viết Quốc, Nhà đồng sáng lập Google Brain, cho biết trong những năm gần đây, trí tuệ nhân tạo đang có sự phát triển nhanh chóng, trong đó nổi bật là mô hình ngôn ngữ lớn, tức dùng các dữ liệu lớn, mô hình lớn để dạy cho AI như Gen AI, ChatGPT. Ngoài ra, còn xu hướng khác là Gen Media, tức dùng AI để tạo ra những bức hình, video, audio… cũng đang có những thay đổi chóng mặt. Ngay cả nhiều công ty công nghệ lớn cũng đang hụt hơi trong cuộc chạy đua này. Họ đều phải tốn rất nhiều nguồn lực để đầu tư vào hạ tầng đào tạo AI vì chúng rất phức tạp và tốn kém…

Vì vậy Google, Facebook, Open AI... đều phải tăng cường hợp tác với các nguồn lực bên ngoài để rút ngắn quá trình nghiên cứu và phát triển. Đồng thời, họ cũng tạo ra những chương trình thực tập để dạy cho các sinh viên mới ra trường tiếp cận với các công nghệ hiện đại, tiếp cận với hạ tầng lớn của họ, sau đó giữ lại những người giỏi nhất để làm việc cho họ.

Ở Việt Nam, ThS. Nguyễn Thị Ngọc Dung, Chuyên gia cấp cao nghiên cứu và phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cho biết chưa có nhiều những tập đoàn công nghệ lớn, phần tích lũy về mặt công nghệ, kể cả tài chính cũng chưa nhiều. Mặc dù chúng ta có các công ty công nghệ đang tham gia mạnh mẽ vào AI như Viettel, FPT, VinAI… nhưng rất nhiều tập đoàn công nghệ khác muốn chuyển dịch sang AI nhưng không có bộ phận nghiên cứu phát triển sản phẩm.

Vì vậy, các tập đoàn Việt Nam có thể học tập kinh nghiệm tại Thung lũng Silicon, thay vì phát triển một bộ phận R&D tốn kém, thì có thể mua lại các nhóm đang và đã nghiên cứu AI nhưng chưa thể thương mại hóa.

“Google, Meta, Amazon, họ mua lại rất nhiều công ty khởi nghiệp. Trong khi các công ty ở thung lũng Silicon (Mỹ) có tuổi đời rất trẻ, chỉ trên dưới 15 năm. Nhưng chúng ta có những tập đoàn VNPT, Viettel, FPT hay các ngân hàng ở Việt Nam, các tập đoàn ở lĩnh vực khác có tuổi đời vài chục năm… hoàn toàn có thể có thể mang sức mạnh đổi mới từ bên ngoài vào trong tập đoàn để theo kịp làn sóng AI”, bà Dung nhấn mạnh. 

Phân tích kĩ hơn, bà Dung cho biết ở Việt Nam, các công ty startup trẻ làm ra những tool mới rất nhiều nhưng họ không có khả năng tiếp cận thị trường, không có khả năng tiếp cận khách hàng… Trong khi đó các tập đoàn có sẵn phòng ban chắc chắn, có công cụ quản lý, có thị trường, khách hàng thì có thể hướng tới mua lại startup này để đưa vào khung phát triển nếu thiếu chuyển đổi số hay AI. Như vậy doanh nghiệp có thể chạy nhanh và bắt kịp với xu thế thời đại. 

Cần có hội đồng chuyên gia về AI

Chuyên gia tại NIC cho biết để đón đầu ngành công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, ngoài việc đào tạo đội ngũ nhân lực, cần chuẩn bị nguồn lực hạ tầng như các siêu máy tính, hệ thống cloud để giúp doanh nghiệp có thể phát triển những tool (công cụ) cho sản phẩm của mình.

Mặc dù Việt Nam đã có chiến lược về phát triển trí tuệ nhân tạo từ năm 2021 nhưng AI hiện thay đổi rất nhanh chóng, đặc biệt khi GenAI ra đời. Do đó chính sách cũng cần có sự cập nhật để phù hợp với tình hình mới.

Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, bà Dung cho biết ở Trung Quốc, họ đã thành lập hiệp hội thúc đẩy trí tuệ nhân tạo từ rất sớm, 1997, cũng như các chiến lược thúc đẩy trí tuệ nhân tạo cấp quốc gia. Họ đặt mục tiêu vượt qua các nước châu Âu, Mỹ và dẫn đầu về trí tuệ nhân tạo. Để làm được điều này, Trung Quốc đã chuẩn bị đào tạo lực lượng chuyên gia rất lớn và tiến hành đào tạo nguồn nhân lực tại các trường đại học.

Tương tự ở Anh, họ cũng phát triển trí tuệ nhân tạo từ sớm. Họ đào tạo lực lượng kĩ sư AI và phân bổ vai trò Chính phủ trong việc thúc đẩy trí tuệ  nhân tạo. Họ đưa ra chính sách là chính phủ sẽ quản lý bằng AI. Bài toán này được đưa đến cho các startup để họ tạo ra các công cụ mới, giúp chính phủ Anh điều hành bằng AI.

Ở Nhật, cách đây 2 năm ngay sau khi GenAI bùng nổ, họ ra một cuốn sách trắng hướng dẫn tất cả người dân sử dụng công nghệ này, giống như trước đây Việt Nam có chương trình phổ cập tin học. Điều này giúp người dân có thể kết nối với các dịch vụ hành chính công.

“Các quốc gia đang phát triển về AI đều có một Hội đồng Cố vấn AI cho Chính phủ. Tôi nghĩ Việt Nam cũng nên có hội đồng như vậy để quy tụ chuyên gia AI người Việt xuất sắc tại các tập đoàn công nghệ thế giới cùng với chuyên gia trong nước tham gia vào quá trình nghiên cứu và phát triển AI”, bà Dung nói.