Thứ hai, 07/07/2025
Doanh Nhân Trẻ

Doanh Nhân Trẻ

  • Click để copy

Covid-19: 'Thế lực' tiềm ẩn gây nguy cơ suy thoái nền kinh tế thế giới

Thiên Kim
- 20:03, 20/07/2022

(DNTO) - Hơn hai năm bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19 là một cú sốc kinh tế tấn công vận mệnh toàn cầu, làm gia tăng lo ngại về suy thoái, mất việc làm, nạn đói và sự lao dốc của thị trường chứng khoán.

Ảnh hưởng từ tăng lãi suất chống lạm phát

Các nền kinh tế lớn bao gồm Hoa Kỳ và Pháp đã báo cáo dữ liệu mới nhất về lạm phát, tiết lộ rằng giá của một loạt hàng hóa trong tháng Sáu đã tăng nhanh nhất trong bốn thập kỷ qua.

Những con số “nghiệt ngã” đó làm tăng khả năng các ngân hàng trung ương sẽ mạnh tay hơn nữa trong việc tăng lãi suất như một biện pháp làm giảm tốc độ tăng giá, nhưng đây được xem là một quyết định sẽ gây mất việc làm, phá hủy thị trường tài chính và đe dọa các nước nghèo trong cuộc khủng hoảng nợ.

Trung Quốc báo cáo tăng trưởng kinh tế sụt giảm từ tháng 4 đến tháng 6. Ảnh: Mark R Cristino (Shutterstock)

Trung Quốc báo cáo tăng trưởng kinh tế sụt giảm từ tháng 4 đến tháng 6. Ảnh: Mark R Cristino (Shutterstock)

Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, chỉ tăng trưởng 0,4% từ tháng 4 đến tháng 6 năm nay so với cùng kỳ năm ngoái. Hiệu suất đó gây nguy hiểm cho triển vọng về điểm số (scores) của các quốc gia giao thương nhiều với Trung Quốc, bao gồm cả Hoa Kỳ. Điều đó củng cố nhận thức rằng nền kinh tế toàn cầu đã mất đi một động cơ quan trọng.

“Bóng ma” tăng trưởng kinh tế chậm kết hợp với giá cả tăng cao thậm chí còn làm sống lại một từ đáng sợ vốn là một phần thường xuyên nhắc đến vào những năm 1970, lần cuối cùng thế giới phải chịu những vấn đề tương tự: lạm phát đình trệ.

Hầu hết các thách thức đang xé nát nền kinh tế toàn cầu được đặt ra bởi phản ứng của thế giới đối với sự lây lan của Covid-19 và cú sốc kinh tế tiếp theo của nó, ngay cả khi chúng trở nên tồi tệ hơn bởi biến động mới nhất - cuộc tấn công thảm khốc của Nga vào Ukraine, đã cắt bớt đi nguồn cung cấp thực phẩm, phân bón và năng lượng.

Đại dịch đã khiến các chính phủ từ Mỹ đến châu Âu phải tung ra hàng nghìn tỷ USD chi tiêu khẩn cấp, hạn chế tình trạng thất nghiệp và phá sản. Nhiều nhà kinh tế hiện cho rằng họ đã làm quá nhiều, kích thích sức mạnh chi tiêu đến mức gây ra lạm phát, trong khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã chờ đợi quá lâu để tăng lãi suất.

Giờ đây, các ngân hàng trung ương như Fed đã quyết liệt hơn, nâng lãi suất với tốc độ nhanh để cố gắng loại bỏ lạm phát, ngay cả khi làm dấy lên lo lắng rằng họ có thể gây ra suy thoái kinh tế.

Với sự lẫn lộn của các chỉ số xung đột được tìm thấy trong nền kinh tế Mỹ, mức độ nghiêm trọng của bất kỳ sự suy giảm nào đều rất khó dự đoán. Tỷ lệ thất nghiệp - 3,6% vào tháng 6/2022 - đang ở mức thấp nhất trong gần nửa thế kỷ.

Sự lo lắng của người tiêu dùng về giá cả tăng cao và sự suy giảm chi tiêu gần đây đã làm gia tăng lo ngại về suy thoái kinh tế. Ảnh: Hiroko Masuike (The New York Times).

Sự lo lắng của người tiêu dùng về giá cả tăng cao và sự suy giảm chi tiêu gần đây đã làm gia tăng lo ngại về suy thoái kinh tế. Ảnh: Hiroko Masuike (The New York Times).

Nhưng gần đây, sự lo lắng về giá cả tăng cao và việc người tiêu dùng Mỹ giảm chi tiêu đã làm gia tăng lo ngại về suy thoái kinh tế. Tuần trước, Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã trích dẫn chi tiêu của người tiêu dùng yếu hơn, từ 2,9% xuống còn 2,3%, làm giảm kỳ vọng tăng trưởng kinh tế năm nay ở Hoa Kỳ. Quỹ này cảnh báo việc tránh suy thoái kinh tế sẽ “ngày càng trở nên khó khăn hơn”.

Chính sách Zero-Covid của Trung Quốc đã đi kèm với các đợt phong toả Orwellian (ám chỉ điều kiện xã hội có thể gây phá huỷ sự thịnh vượng) đã hạn chế hoạt động kinh doanh và cuộc sống nói chung. Theo ước tính gần đây của Nomura, một công ty chứng khoán Nhật Bản, chính phủ thể hiện quyết tâm trong việc duy trì tình trạng đóng cửa đang ảnh hưởng đến 247 triệu người ở 31 thành phố có tổng sản lượng 4,3 nghìn tỷ USD hoạt động kinh tế hàng năm. Lập trường Bắc Kinh - sự sẵn sàng tiếp tục loại bỏ thiệt hại kinh tế và sự tức giận của công chúng - tạo thành một trong những biến số gây hậu quả hơn trong một thế giới đầy bất ổn.

Cuộc chiến Nga-Ukraine làm tăng thêm tình trạng hỗn loạn

Các lệnh trừng phạt quốc tế đã hạn chế việc bán các kho dự trữ dầu và khí đốt tự nhiên khổng lồ của Nga trong nỗ lực gây áp lực cho nhà lãnh đạo Nga, Vladimir V. Putin. Kết quả là nguồn cung toàn cầu bị ảnh hưởng, khiến giá năng lượng tăng vọt.

Giá một thùng dầu thô Brent đã tăng gần một phần ba trong ba tháng đầu tiên sau khi chiến sự quân sự đặc biệt của Nga với Ukraine diễn ra, mặc dù những tuần gần đây đã chứng kiến sự đảo ngược với giả định rằng tăng trưởng kinh tế yếu hơn sẽ dẫn đến nhu cầu ít hơn.

Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, phụ thuộc vào Nga gần một phần ba lượng khí đốt tự nhiên. Ảnh: Lena Mucha (The New York Times)

Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, phụ thuộc vào Nga gần một phần ba lượng khí đốt tự nhiên. Ảnh: Lena Mucha (The New York Times)

Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, phụ thuộc vào Nga với gần một phần ba lượng khí đốt tự nhiên. Khi một đường ống lớn dẫn khí đốt từ Nga sang Đức bị cắt giảm mạnh nguồn cung vào tháng trước, làm dấy lên lo ngại Berlin có thể sớm tiêu thụ năng lượng theo phân phối cố định. Điều đó sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến ngành công nghiệp của Đức khi nước này phải đối mặt với các vấn đề về chuỗi cung ứng và mất xuất khẩu sang Trung Quốc.

Các nhà kinh tế cho biết nếu Đức mất hoàn toàn quyền tiếp cận khí đốt của Nga - một khả năng có thể xảy ra - thì nước này gần như chắc chắn sẽ rơi vào suy thoái. Số phận tương tự đe dọa lục địa này, theo Oxford Economics, một công ty nghiên cứu ở Anh, “đối với châu Âu, nguy cơ suy thoái là có thật”.

Đối với Ngân hàng Trung ương châu Âu, viễn cảnh suy thoái tiếp tục làm phức tạp thêm một loạt các quyết định vốn đã khó khăn. Thông thường, một ngân hàng trung ương hỗ trợ một nền kinh tế đang suy thoái sẽ giảm lãi suất để cung cấp tín dụng nhiều hơn, thúc đẩy vay nợ, chi tiêu và thuê mướn. Nhưng châu Âu đang phải đối mặt với không chỉ suy yếu tăng trưởng mà còn giá cả tăng vọt, vốn thường kêu gọi nâng lãi suất để cắt giảm chi tiêu. Việc tăng tỷ giá sẽ hỗ trợ đồng Euro, đồng Euro đã giảm hơn 10% giá trị so với đồng đô la trong năm nay. Điều đó đã làm tăng chi phí nhập khẩu của châu Âu, một động lực khác của lạm phát.

Thêm vào sự phức tạp đó là điều hướng sự cân bằng giữa bảo vệ việc làm và giảm lạm phát. Trong trường hợp này, giá cả tăng cao là một hiện tượng toàn cầu, một hiện tượng được khuếch đại bởi một cuộc chiến cho đến nay không giải quyết được bằng các biện pháp trừng phạt và ngoại giao, kết hợp với tất cả các rối loạn trong chuỗi cung ứng.

Cảng ở Odesa, Ukraine. Cuộc tấn công của Nga vào Ukraine đã làm giảm nguồn cung cấp thực phẩm, phân bón và năng lượng của thế giới. Ảnh: Laetitia Vancon (The New York Times).

Cảng ở Odesa, Ukraine. Cuộc tấn công của Nga vào Ukraine đã làm giảm nguồn cung cấp thực phẩm, phân bón và năng lượng của thế giới. Ảnh: Laetitia Vancon (The New York Times).

Cả Fed và Ngân hàng Trung ương châu Âu đều không có đòn bẩy để buộc ông Putin phải hành động. Không có cách nào để giải phóng hàng tồn đọng của các tàu container đang làm tắc nghẽn các cảng từ Hoa Kỳ đến châu Âu đến Trung Quốc.

Mối nguy hiểm sâu sắc nhất đang giáng xuống các quốc gia nghèo và thu nhập trung bình, đặc biệt là những quốc gia đang phải vật lộn với gánh nặng nợ lớn như Pakistan, Ghana và El Salvador. Khi các ngân hàng trung ương thắt chặt tín dụng ở các quốc gia giàu có, họ đã thúc đẩy các nhà đầu tư từ bỏ các quốc gia đang phát triển, nơi rủi ro lớn hơn, thay vào đó là nương tựa vào các tài sản vững chắc như trái phiếu chính phủ Mỹ và Đức, hiện đang trả lãi suất cao hơn một chút.

Dòng tiền mặt này đã làm tăng chi phí đi vay cho các quốc gia từ châu Phi cận Sahara đến Nam Á. Chính phủ các nước này phải đối mặt với áp lực cắt giảm chi tiêu khi gửi các khoản thanh toán nợ cho các chủ nợ ở New York, London và Bắc Kinh - ngay cả khi tình trạng nghèo đói gia tăng.

Dòng tiền chảy ra đã đẩy giá trị tiền tệ từ Nam Phi, Indonesia đến Thái Lan giảm xuống, buộc các hộ gia đình và doanh nghiệp phải trả nhiều hơn cho các mặt hàng nhập khẩu chính như thực phẩm và nhiên liệu.

Nga và Ukraine là những nước xuất khẩu ngũ cốc và phân bón đáng kể. Từ Ai Cập đến Lào, các quốc gia có truyền thống phụ thuộc vào nguồn cung cấp lúa mì đã phải chịu chi phí tăng cao đối với các mặt hàng chủ lực như bánh mì.

Chương trình Lương thực Thế giới của Liên Hợp Quốc đã tuyên bố trên toàn cầu, số người được coi là “mất an toàn thực phẩm nghiêm trọng” (acutely food insecure) đã tăng hơn gấp đôi kể từ khi đại dịch bắt đầu, tăng lên 276 triệu người từ 135 triệu người.

Trong số những biến số lớn nhất sẽ quyết định điều gì xảy ra tiếp theo là biến số bắt đầu mọi rắc rối - đại dịch Covid-19.

Sự trở lại của thời tiết lạnh hơn ở các quốc gia phía Bắc có thể gây ra một làn sóng lây lan khác, đặc biệt là do sự phân phối sai lệch của vaccine Covid-19, khiến nhiều người dễ bị tổn thương, có nguy cơ xuất hiện các biến thể mới.

Kể từ khi thế giới lần đầu tiên bị chấn động bởi thảm họa sức khỏe cộng đồng trong suốt hơn hai năm, người ta đã nhận ra rằng mối đe dọa cuối cùng đối với nền kinh tế chính là đại dịch. Ngay cả khi các nhà hoạch định chính sách hiện tập trung vào lạm phát, sự thiếu ăn, suy thoái và một cuộc chiến chưa có hồi kết Nga-Ukraine, thì đại dịch vẫn còn là mối đe dọa cần xem xét.

Tin khác

Tài chính - Thị Trường
Dù còn phải chờ đợi thêm công bố chính thức về thuế quan từ Mỹ nhưng theo nhiều chuyên gia, hiện tại các yếu tố nội lực tích cực sẽ đóng vai trò then chốt hơn so với hoạt động xuất khẩu trong quyết tâm đạt mục tiêu tăng trưởng của nền kinh tế.
2 ngày
Tài chính - Thị Trường
Chứng khoán bật tăng hơn 7 điểm trong phiên sáng, tuy nhiên phiên chiều có thời điểm chỉ số rơi xuống hơn 10 điểm, kết phiên VN-Index vẫn giảm so với phiên hôm qua khi thông tin thuế đối ứng Mỹ áp cho Việt Nam xuất hiện trên trang mạng xã hội của ông Donald Trump.
3 ngày
Tài chính - Thị Trường
Tổng thống Mỹ, Donald Trump, công bố một thỏa thuận thương mại bước đầu đã được thiết lập với Việt Nam, trong đó thuế xuất khẩu hàng hóa từ Việt Nam đến Mỹ sẽ vào khoảng 20%, trong khi hàng hóa từ Mỹ vào nước ta sẽ được miễn thuế hoàn toàn.
3 ngày
Tài chính - Thị Trường
Nhóm cổ phiếu chứng khoán đồng loạt bật tăng trong phiên giao dịch ngày 2/7 đã kéo thị trường đi lên. VN-Index kết phiên tăng 7 điểm vượt ngưỡng 1.380 điểm.
4 ngày
Tài chính - Thị Trường
Ngày 30/6/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 174/2025/NĐ-CP quy định chính sách giảm thuế giá trị gia tăng theo Nghị quyết số 204/2025/QH15 ngày 17/6/2025 của Quốc hội. Nghị định có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 đến hết ngày 31/12/2026.
4 ngày
Tài chính - Thị Trường
Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) có hiệu lực vào ngày 15/10 tới đây sẽ đẩy nhanh tốc độ xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng, theo đó lợi nhuận của nhiều ngân hàng dự báo sẽ tăng, giúp nhóm cổ phiếu này được hưởng lợi.
6 ngày
Tài chính - Thị Trường
Các quyết định đầu tư chứng khoán ngày càng khó khăn hơn khi thị trường có nhiều ẩn số đang chờ lời giải như thông tin thuế quan, kết quả kinh doanh quý 2 các doanh nghiệp niếm yết, giá vàng bất ngờ đảo chiều...
1 tuần
Tài chính - Thị Trường
Trong bối cảnh nền kinh tế số bùng nổ, các quốc gia Đông Nam Á đang đồng loạt hành động để đảm bảo công bằng và chống thất thu thuế từ lĩnh vực thương mại điện tử (TMĐT). Indonesia và Việt Nam là hai ví dụ điển hình mới nhất, mỗi nước áp dụng một cách tiếp cận riêng nhưng cùng chung mục tiêu đưa hàng triệu nhà bán hàng online vào khuôn khổ thuế.
1 tuần
Tài chính - Thị Trường
Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) mới ra thông báo khuyến cáo khách hàng cảnh giác trước thủ đoạn lừa đảo rong hoạt động mua bán vàng miếng.
1 tuần
Tài chính - Thị Trường
Chuyên gia VPBankS đã chỉ ra các nguyên nhân khiến tỷ giá tiếp tục tăng trong bối cảnh đồng đô la tiếp tục giảm.
1 tuần
Tài chính - Thị Trường
Chiều 26/6, giá xăng dầu tiếp tục tăng theo quyết định điều chỉnh của Liên Bộ Công Thương - Tài chính. Đây là điều chỉnh tăng lần thứ 5 liên tiếp. Theo đó, giá xăng RON 95 tiến gần mốc 22.000 đồng/lít.
1 tuần
Tài chính - Thị Trường
Malaysia quyết định dừng áp thuế chống bán phá giá với thép cuộn cán nguội và thép không hợp kim từ Việt Nam sau 5 năm áp dụng, mở ra cơ hội mới cho doanh nghiệp xuất khẩu thép.
1 tuần
Tài chính - Thị Trường
Việt Nam vẫn chưa thể góp mặt trong danh sách xem xét nâng hạng từ thị trường cận biên sang thị trường mới nổi của MSCI trong tháng 6 này. Thị trường đặt nhiều kỳ vọng cho đợt đánh giá nâng hạng tháng 9 này của FTSE Russell.
1 tuần
Tài chính - Thị Trường
Bật tăng mạnh sau thông tin Tổng thống Mỹ Donald Trump không kích Iran, giá dầu thế giới tăng bốc đầu, nhóm cổ phiếu dầu khí lại bất ngờ quay đầu giảm, trung bình giảm gần 5% thị giá, sau thông tin có thỏa thuận ngừng bắn tại Trung Đông.
1 tuần
Tài chính - Thị Trường
Sau khi giảm mạnh hơn 10 điểm, tương đương giảm khoảng 0,7%, thị trường chứng khoán ngày 23/6 chỉ còn mất 1,7 điểm thời điểm chốt phiên sáng.
1 tuần
Xem thêm