'Quyền năng' tẩy chay

(DNTO) - Người dân ngày càng ý thức hơn về việc sử dụng biện pháp nào để ủng hộ ai và không ủng hộ ai. Các vụ lùm xùm trong giới nghệ sĩ ở Việt Nam gần đây cho thấy, người Việt cũng dễ dàng dùng đến “quyền năng” lớn nhất của mình thông qua việc tẩy chay ai đó.
Mời bạn nhìn sang các nước lân cận để hiểu thêm về “hành vi tẩy chay” đang phổ biến ra sao?

Không gian mạng rộng lớn khiến người dùng chịu ảnh hưởng trên mạng nhiều hơn. Điều này buộc các thương hiệu phải cẩn trọng hơn khi lựa chọn người nổi tiếng/ người có ảnh hưởng trong các chiến dịch truyền thông. Ảnh: T.L.
Tẩy chay là thể hiện trách nhiệm
Kết quả khảo sát YouGov Omnibus ở Singapore năm 2020 đã cho thấy, người Singapore đã quen dần với việc tẩy chay sản phẩm, thương hiệu, người nổi tiếng… nếu những người này hoặc thương hiệu này làm những điều không phù hợp.
Thật ra, hiện tượng tẩy chay đã có từ trước ở Singapore, nhưng cuối năm 2020, các nhà nghiên cứu đã khảo sát trên 1.072 người nhằm tìm hiểu sâu hơn đằng sau các hành vi tẩy chay là những điều gì, để cảnh báo đến thương hiệu, người có ảnh hưởng hoặc người nổi tiếng.
Kết quả khảo sát đã chỉ ra rằng khoảng một nửa (47%) người Singapore đã nghe nói về hành vi tẩy chay, nhưng chỉ một phần tư (26%) biết chính xác ý nghĩa của nó. 47% người Singapore dưới 34 tuổi cho biết họ biết định nghĩa của hành vi tẩy chay. Tuy nhiên, ở những người từ 35 đến 44 tuổi, con số này giảm xuống chỉ còn một phần tư (27%). Con số này tiếp tục giảm xuống 1/10 (12%) đối với người Singapore trên 55 tuổi.
Theo mục đích của cuộc khảo sát này, "hành vi tẩy chay" được định nghĩa là rút lại sự ủng hộ đối với các nhân vật đại chúng, các công ty hoặc thương hiệu sau khi họ đã làm/ nói điều gì đó bị coi là phản cảm, không đáng tin cậy về mặt đạo đức.
Có nhiều lý do để “cancel” (hủy bỏ, tẩy chay) ai đó. Theo kết quả này, người Singapore sẽ tẩy chay khi nhân vật nào đó được xem là đã thực hiện những hành vi sai trái như lạm dụng tình dục, phát ngôn hoặc làm điều gì đó có định kiến, phân biệt đối xử với những người khuyết tật, phân biệt chủng tộc, bị kết án về tội bạo lực…
Càng trẻ càng dễ ra quyết định tẩy chay?

Những người trong độ tuổi từ 18 đến 34 tuổi có khả năng tẩy chay người của công chúng/ thương hiệu cao gấp đôi so với những người trên 55 tuổi (26% so với 11%). Nguồn: YouGov
Khảo sát cũng đưa ra những con số đáng chú ý về tuổi tác tương ứng với hành vi tẩy chay. Những người dưới 44 tuổi có nhiều khả năng tẩy chay thương hiệu nhiều nhất, với 30% số người được phỏng vấn cho biết họ đã làm như vậy. Những người trong độ tuổi từ 18 đến 34 tuổi có khả năng tẩy chay người của công chúng/ thương hiệu cao gấp đôi so với những người trên 55 tuổi (26% so với 11%).
Cách thức mà công chúng thường làm để tẩy chay một nhân vật hay thương hiệu là ngừng hỗ trợ, ủng hộ sản phẩm theo những cách có thể làm cho nhân vật hoặc thương hiệu bị giảm lợi nhuận tài chính (59%), hoặc hủy theo dõi nhân vật/ công ty trên phương tiện truyền thông xã hội (54%).
Chỉ có 20% số lượng người dân cho biết, họ sẽ có các biện pháp tích cực hơn, tức là sẽ công khai lên tiếng rút lại sự ủng hộ của mình trên phương tiện truyền thông xã hội và 19% sẽ kêu gọi những người khác cũng làm tương tự.
Top 5 lý do dễ bị tẩy chay ở Singapore

5 lý do khiến người Singapore dễ quyết định tẩy chay người nổi tiếng hoặc người có ảnh hưởng. Nguồn: YouGov Omnibus, T9/2020.
Nhìn chung, khoảng 2/3 người Singapore (63%) đồng ý rằng việc tẩy chay sẽ khiến các nhân vật của công chúng và các công ty phải chịu trách nhiệm về những điều họ nói hoặc làm. 31% người Singapore chưa quyết định và một tỷ lệ nhỏ (6%) không đồng ý.
Vậy, hành vi tẩy chay có khuyến khích người dùng “bắt nạt trên mạng” không? Câu hỏi này được 44% người được phỏng vấn đồng ý và 41% không đồng ý.
Jake Gammon - Trưởng bộ phận Omnibus APAC tại YouGov nhận xét: “Nếu hành vi tẩy chay đã được coi là 'khái niệm phương Tây', thì kết quả khảo sát này cho thấy thế hệ trẻ ở Singapore đã ý thức rõ việc rút lại sự ủng hộ cho một nhân vật hoặc công ty, thương hiệu. Điều này cho thấy không chỉ phương Tây, người Singapore đã có ý tưởng riêng của họ về lý do hợp lệ để ‘tẩy chay’ ai đó”.
Rõ ràng, người dùng đã biết được quyền lực thật sự với sản phẩm, thương hiệu, người nổi tiếng bằng quyết định tẩy chay khi có điều bất ổn xảy ra. Điều này chắc chắn sẽ khiến các thương hiệu phải suy nghĩ kỹ hơn về những rủi ro khi hợp tác cùng người nổi tiếng, người có ảnh hưởng trong các chiến dịch quảng cáo, truyền thông, đại diện nhãn hàng.
Bên cạnh đó, với không gian mạng rộng lớn, người ta cũng tự hỏi hành vi tẩy chay sẽ đi xa đến đâu và có trở nên quá đà, hoặc “dìm chết” ai đó khi nhóm đông không đủ tỉnh táo? Liệu nhóm đông những người tẩy chay có đủ lý lẽ, đủ kiên nhẫn (chờ kết luận chính thức từ cơ quan chức năng)? Xã hội có đủ rộng lượng để ngừng việc “tẩy chay” và trao cho người nổi tiếng, thương hiệu… một cơ hội để họ có thể sửa sai, khắc phục lỗi lầm? Câu trả lời còn đang bỏ ngỏ.