Không chỉ là nỗi trăn trở, “Tiền có mua được hạnh phúc không?” còn gây ra nhiều cuộc tranh cãi từ các bữa “trà dư tửu hậu” cho đến những diễn đàn truyền thông nghiêm túc. Tùy theo quan điểm của từng cá nhân, tầng lớp xã hội, từng hoàn cảnh, từng thời đại, từng trào lưu… mà cách nhìn nhận và câu trả lời có khác nhau. Trong phạm vi bài viết này, với góc nhìn của tác giả. Câu trả lời là: Có.

Tuy nhiên vẫn phải giới hạn trong diều kiện cần và đủ, đó là đồng tiền “sạch” và  hạnh phúc “đích thực”. Đồng tiền “sạch” hoàn toàn có thể mua được hạnh phúc. Hạnh phúc “đích thực” hoàn toàn có thể mua được bằng tiền.

Thế nào là tiền “sạch”? Đồng tiền kiếm được bằng sự lao động chân chính, từ trí tuệ uyên thâm, từ sức khỏe cường tráng thì đó là đồng tiền “nhân văn”, đồng tiền “sạch”. Trái lại, đồng tiền kiếm được do chiếm dụng sức lao động, ăn cắp thành quả trí tuệ của người khác, đồng tiền kiếm được từ việc làm bất chính, phi pháp là đồng tiền “dơ”.

Thế còn hạnh phúc “đích thực” là gì? Thông thường tùy theo từng người được hỏi, họ sẽ trả lời hạnh phúc là cái… “họ không có” (mà người khác có!?). Tỷ như với người nghèo thì hạnh phúc là có nhiều tiền, với người có con bệnh tật thì hạnh phúc là có những đứa con khỏe mạnh, hạnh phúc với những người không có điều kiện học hành là được đến trường, được bước vào giảng đường đại học. Thậm chí với những anh có vợ ưa càm ràm thì hạnh phúc đơn giản chỉ là có cô vợ nói ít một chút…

Còn theo vi.wikipedia.org: “Hạnh phúc là một trạng thái cảm xúc của con người khi được thỏa mãn một nhu cầu nào đó mang tính trừu tượng. Hạnh phúc là một cảm xúc bậc cao, được cho rằng chỉ có ở loài người, nó mang tính nhân bản sâu sắc và thường chịu tác động của lý trí”.

Như vậy, có thể hiểu nôm na: “Được thỏa mãn một nhu cầu nào đó” là hạnh phúc. Mà nhu cầu trong cuộc sống của mỗi người thì rất đa dạng và khác biệt.

Trong hoàn cảnh xã hội đặc biệt hiện nay, khi mà toàn nhân loại đang ra sức chống lại sự hoành hành của dịch Covid-19  thì đồng tiền đang chứng tỏ sức mạnh của nó. 

Trong đợt dịch cao điểm vừa xảy ra, mọi trang thiết bị vật tư y tế phục vụ phòng và điều trị bệnh; lương thực thực phẩm cứu đói cho người nghèo, chế độ hỗ trợ toàn dân của chính phủ… tất cả đều tính bằng tiền. Mỗi ngày, ở khắp nơi, các tổ chức từ thiện vẫn luôn kêu gọi cộng đồng đóng góp, nào là cứu người bị thiên tai, nhân tai, cứu bệnh hiểm nghèo, cứu trẻ thất học, cứu người già neo đơn… đều là đóng góp bằng tiền.

Một bữa cơm, một manh áo, một tấm chăn cho người dân trong cơn bão lũ, một lọ hóa chất để kéo dài sự sống cho một bệnh nhân ung thư, một đơn vị máu cho người bị tai nạn, một học bỗng cho học sinh nghèo viết tiếp ước mơ đại học hay một nơi tránh nắng tránh mưa cho cụ già neo đơn… đều là nhu cầu để thỏa mãn hạnh phúc. Nhưng vì không có tiền, họ không thể tự mình đáp ứng nên phải nhờ đến sự trợ giúp của cộng đồng. Còn những người làm từ thiện, họ có nhu cầu giúp đỡ người khác để thỏa mãn hạnh phúc, phương tiện của họ cũng là tiền. Vậy há chẳng phải hạnh phúc “mua” được bằng tiền sao?

Trong gia đình, có một thực tế ai cũng phải công nhận đó là cảnh nhà nghèo khó chắc chắn sẽ dẫn tới áp lực tâm lý, lo lắng, mất niềm tin vào tương lai… là nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng lục đục, bất hòa của vợ chồng. Không thể gọi là hạnh phúc khi mỗi tháng tiền nhà, tiền điện, tiền nước, tiền trường… bủa giăng tứ phía mà không có tiền để trang trải. Không có vở kịch đời hạnh phúc nào mà chỉ có mấy câu cứ thoại đi thoại lại miết: “Anh ơi! Hết tiền rồi!”. “Làm gì tui mới đưa đây mà hết rồi!”. Bù lu bù loa: “Thì đó… bla… bla… bla, chứ tui có xài cho tui đâu”. Nếu bạn thấy cảnh này quen quá thì hẳn bạn đồng ý với tôi, “tiền sẽ mua được hạnh phúc”.

Nói chung, hạnh phúc bình thường của một con người bình thường là cơm ngon, áo đẹp, nhà cửa khang trang, xe cộ tươm tất, con cái học hành, thành đạt... Bệnh hoạn được điều trị “đàng hoàng”, tất cả cũng là nhờ tiền mới có.

Tuy nhiên, khi xem đồng tiền là người bạn đồng hành không thể thiếu thì chúng ta nhất định phải làm chủ nó. Nếu không, đồng tiền sẽ dắt bạn đi vào mê cung theo cái lộ trình dích dắc mà bạn sẽ không thoát ra được. Các vụ lùm xùm tiền từ thiện của nghệ sĩ vừa qua là một minh chứng.

Tóm lại, tiền sẽ mua được hạnh phúc khi nó là tiền “sạch” (tiền “dơ” sớm muộn cũng bị “quả báo” lấy đâu hạnh phúc). Hạnh phúc sẽ mua được bằng tiền nếu chúng ta biết phân biệt giữa “hạnh phúc đích thực” với cái “tưởng là hạnh phúc”.