Thứ sáu, 20/06/2025
Doanh Nhân Trẻ

Doanh Nhân Trẻ

  • Click để copy

Doanh nghiệp FDI ồ ạt vào Việt Nam nhưng lại ‘ki bo’ khi chuyển giao công nghệ

Huyền Trang
- 15:39, 03/06/2023

(DNTO) - Mục tiêu tận dụng làn sóng doanh nghiệp FDI vào Việt Nam để nhận chuyển giao công nghệ chưa thành công. Việt Nam cần tự mình xây dựng nhiều hơn những “sếu đầu đàn” từ khu vực kinh tế tư nhân để phát triển kinh tế.

Trong 35 năm qua, các doanh nghiệp FDI đóng góp không nhỏ vào tăng trưởng kinh tế Việt Nam, tuy nhiên kết quả nộp ngân sách, chuyển giao công nghệ chưa tương xứng với tiềm năng. Ảnh: T.L.

Trong 35 năm qua, các doanh nghiệp FDI đóng góp không nhỏ vào tăng trưởng kinh tế Việt Nam, tuy nhiên kết quả nộp ngân sách, chuyển giao công nghệ chưa tương xứng với tiềm năng. Ảnh: T.L.

FDI rầm rộ nhưng công nghệ chuyển giao èo uột

Sau hơn 35 năm (1986 – 2022), Việt Nam đã thu hút được khoảng 438,7 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài (FDI), trong đó 274 tỷ USD đã được giải ngân.

Tính riêng 4 tháng đầu năm 2023, Việt Nam đã thu hút gần 8,88 tỷ USD vốn FDI, bằng 82,1% so cùng kỳ; trong đó, vốn thực hiện khoảng 5,85 tỷ USD, giảm 1,2% so cùng kỳ năm ngoái (theo Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư).

Tuy nhiên, theo báo cáo của Bộ Tài Chính năm 2021, số doanh nghiệp FDI báo lỗ là 14.293, chiếm 55% tổng số doanh nghiệp FDI của cả nước, với giá trị lỗ 168.334 tỷ đồng, tăng 11% so với năm 2020.

Bên cạnh kết quả đạt được, hoạt động của các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam còn chưa tương xứng với tổng mức đầu tư, đặc biệt là trong lĩnh vực chuyển giao công nghệ. 

TS. Tô Hoài Nam, Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho biết, những năm đầu thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thực lực và nội lực của doanh nghiệp Việt Nam còn yếu vì đa phần các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ.

Trong khi đó, hệ thống doanh nghiệp nhà nước có quy mô lớn hơn nhưng hoạt động trì trệ, kém hiệu quả. Lúc này, chính sách thu hút FDI được tung ra với mục đích kéo doanh nghiệp FDI để làm đầu kéo, chuyển giao công nghệ và kỹ thuật.

Tuy nhiên, theo TS. Nam, mục tiêu nhận chuyển giao công nghệ từ khối FDI trong nhiều năm qua chưa thành công. Bởi các doanh nghiệp FDI luôn có nguyên tắc quản lý và chuyển giao công nghệ.

“F1 (công nghệ nguồn) họ giữ tại quốc gia của họ, ta chỉ nhận được F2. Mà định hướng của ta là phải tăng tốc, tranh thủ thế của nước phát triển đi sau. Muốn làm được điều đó phải có công nghệ tốt và tài chính, nhưng các doanh nghiệp FDI không bao giờ chuyển giao cho ta F1. Vì thế nên phải có Nghị quyết Kinh tế Tư nhân để phát huy nội lực cũng như trong Nghị quyết của Đảng xác định từng bước tự chủ nền kinh tế. Chúng ta muốn giải quyết được thì phải tự lực bằng chính sách của ta”, TS Nam nhấn mạnh.

Cũng cho rằng mục tiêu chuyển giao công nghệ, mục tiêu phát triển từ khối FDI rất thấp so với kỳ vọng đặt ra, ông Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công thương, cho biết trong quá trình nghiên cứu quá trình phát triển của nhiều nước, dù trải qua bất kì thời kỳ nào, bao giờ cũng phải dựa vào khu vực kinh tế tư nhân để hình thành “sếu đầu đàn”.

Việc dựa vào “sếu đầu đàn” FDI không khả thi. Bởi thực tế, con số xuất nhập khẩu năm 2022 đạt kỷ lục hơn 732 tỷ USD, nhưng khối FDI chiếm hơn 73% (theo Bộ Công thương). Giá trị gia tăng, tham gia vào chuỗi cung ứng xuất khẩu của doanh nghiệp nội địa còn thấp. Các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài trong cam kết và hoạt động đầu tư tại Việt Nam có hỗ trợ nhưng tỷ lệ rất thấp.

“Cần xây dựng các quy định ràng buộc đối với các doanh nghiệp FDI hơn nữa trong việc chuyển giao công nghệ cũng như thực hiện các cam kết công nghệ. Trong các dự án đầu tư, cam kết chỉ ra rõ ràng nhưng không có ràng buộc gì cả. Cho đến thời điểm này đánh giá tỉ lệ chuyển giao công nghệ vô cùng thấp chứ không phải rất thấp”, ông Hội khuyến nghị.

Việt Nam ‘khát’ những ‘sếu đầu đàn’

Những doanh nghiệp nội có được công nghệ nguồn là cơ hội để kinh tế Việt Nam phát triển bền vững. Ảnh: T.L.

Những doanh nghiệp nội có được công nghệ nguồn là cơ hội để kinh tế Việt Nam phát triển bền vững. Ảnh: T.L.

Chia sẻ về lý do các quốc gia cần những doanh nghiệp đi đầu, TS Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế, lấy ví dụ về mô hình tăng trưởng thành công của các nước công nghiệp mới (NICs) – các nước chuyển đổi thành công từ phát triển trung bình sang phát triển cao. Đó là cơ cấu kinh tế 2 tầng, cả về kinh tế, cả về công nghiệp.

Tầng trên trụ cột là những doanh nghiệp, tập đoàn lớn nắm công nghệ cao, công nghệ nguồn với những chuỗi cung ứng xuyên quốc gia. Những công nghệ không còn là lợi thế sẽ được chuyển giao cho các doanh nghiệp khác, các nước khác lân cận và lan tỏa ra.

Tầng dưới là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, linh hoạt chuyển đổi, thích ứng nhanh để kết nối. Điều này tạo ra hệ thống chuỗi vừa là trục dọc, vừa là trục ngang, vừa trong nước vừa quốc tế dựa trên những cánh chim đầu đàn. Những doanh nghiệp lớn phải thử nghiệm và đi trước một bước, nắm bắt những mô hình mới.

Tuy nhiên, theo ông Phong, ở Việt Nam chưa có “sếu đầu đàn” vì chưa có doanh nghiệp nắm giữ công nghệ nguồn và thực lực tài chính đủ mạnh. Nếu thiếu 2 yếu tố này thì không gọi là thủ lĩnh.

Vị chuyên gia phân tích, quá trình hội nhập trải qua nhiều giai đoạn. Giai đoạn 1, là đại lý bán hàng cho doanh nghiệp lớn. Giai đoạn 2 là tham gia vào chuỗi sản xuất từ những công đoạn đơn giản, sau đó mua công nghệ của doanh nghiệp mẹ và tự sản xuất. Giai đoạn 3 là tự nghiên cứu và xây dựng thương hiệu sản phẩm.

Đa phần doanh nghiệp Việt Nam mới ở giai đoạn 2, tức chuyển từ đại lý bán buôn bán lẻ sang sản xuất ở những công đoạn đơn giản. Chúng ta chưa mua lại được nhiều công nghệ vì nó rất đắt và để sở hữu không phải dễ. Đây là khó khăn cho doanh nghiệp Việt với 98% là doanh nghiệp vừa và nhỏ, các doanh nghiệp lớn cũng rất nhỏ so với thế giới.

“Ví dụ Samsung, thời gian đầu vào Việt Nam với danh nghĩa là sếu đầu đàn ngoại. Họ kêu gọi doanh nghiệp hỗ trợ của Việt Nam sản xuất cung ứng cho họ. Thời gian đầu chỉ có vài doanh nghiệp đáp ứng được, nhưng giờ gần 300 doanh nghiệp tham gia trong chuỗi cung ứng của họ. Chuỗi sản xuất máy bay Boing đã có doanh nghiệp Việt tham gia sản xuất. Chúng ta tự tin rằng hàng nghìn linh kiện Việt Nam có thể tham gia vào chuỗi sản xuất của thế giới, nếu chúng ta có sự tham gia tốt và được tổ chức tốt”, ông Phong nói.

Tin khác

Doanh nhân - Doanh nghiệp
Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị ra đời với tầm nhìn chiến lược, xác định rõ kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Ngay sau đó, các nghị quyết hành động của Chính phủ, Quốc hội và các bộ ngành đã bắt đầu triển khai. Tuy nhiên, trong dòng chảy thực tế, dòng vốn đến với doanh nghiệp tư nhân vẫn chưa thực sự “thông mạch”.
9 giờ
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Gần đây, dư luận xôn xao trước việc một doanh nhân, sau khi chấp hành xong án phạt tù, tham gia buổi làm việc với Chủ tịch một tỉnh để đề xuất dự án phát triển kinh tế trên địa bàn tỉnh đó. Thay vì ghi nhận thiện chí cống hiến và năng lực của người đã hoàn lương, nhiều ý kiến công khai nghi ngờ, cho rằng “người như vậy không xứng đáng ngồi cùng lãnh đạo địa phương”.
9 giờ
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Techcombank triển khai chương trình ưu đãi đến 3,5 triệu đồng “Thu tiền cực tiện, hoàn tiền cực đã” cho doanh nghiệp sử dụng POS, QR code. Chương trình có ý nghĩa đặc biệt với các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ chuyển từ mô hình hộ kinh doanh… 
2 ngày
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Herbalife Việt Nam, một trong những công ty về sức khỏe và thể chất, là nhà tài trợ dinh dưỡng cho giải chạy VnExpress Marathon Quy Nhơn năm thứ ba liên tiếp. Giải chạy VnEpxress Marathon Quy Nhơn 2025, được tổ chức từ ngày 13-15/6, đã thu hút hơn 12.000 vận động viên tham gia – con số cao nhất trong lịch sử sáu năm tổ chức giải.
2 ngày
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Là một trong những công ty hàng đầu trong lĩnh vực sức khỏe và thể chất, Herbalife Việt Nam đã đồng hành và trở thành thương hiệu quen thuộc với người Việt Nam trong hơn 15 năm qua.
3 ngày
Doanh nhân - Doanh nghiệp
VinFast VF 9 đang chiếm được lòng tin của nhiều khách hàng bởi cảm giác “yên tâm toàn diện” – từ trải nghiệm vận hành vượt trội, chi phí sử dụng gần như bằng 0, đến chế độ hậu mãi chuẩn “xe chủ tịch”.
6 ngày
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Gần 10.000 tình nguyện viên đã cùng nhau tạo nên một “làn sóng xanh” lan tỏa khắp 28 tỉnh, thành trên cả nước trong chiến dịch “Cùng hành động vì biển xanh” do Quỹ Vì tương lai xanh (thuộc Tập đoàn Vingroup) phát động vào ngày 8/6.
1 tuần
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Ngày 7/6/2025, Công ty Cổ phần Phát triển Năng lượng Xanh Intech Việt Nam (Intech Solar) phối hợp cùng các đơn vị đồng hành đã tổ chức lễ bàn giao hệ thống điện mặt trời công suất 5kWp, lưu trữ 10kWh cho điểm trường Bản Lũng thuộc tỉnh Cao Bằng, tiếp thêm ánh sáng cho hành trình học tập của các em nhỏ nơi đây.
1 tuần
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Trường Đại học VinUni chính thức công bố chiến lược tăng tốc phát triển Giai đoạn 2 với mục tiêu trở thành một trong 100 đại học xuất sắc nhất toàn cầu. Điểm tựa của chiến lược là chương trình “VinUni 500” – mời tuyển 500 nhân sự học thuật tinh hoa thế giới và nguồn kinh phí 9.300 tỷ đồng từ Tập đoàn Vingroup để mở rộng quy mô đào tạo và xây dựng hệ sinh thái nghiên cứu chuẩn quốc tế tại Việt Nam.
1 tuần
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Ngày 8/6, tại Khánh Hòa, Chương trình tập huấn công tác Hội DNT toàn quốc 2025 bước sang ngày làm việc thứ hai với chuyên đề trọng tâm “Xây dựng quy trình tổ chức và kiểm soát công tác Hội hiệu quả”.
1 tuần
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Công ty khởi nghiệp giáo dục Nhật Bản, Manabie International, đang tiến hành triển khai các dịch vụ trường học số hóa tại Philippines và Việt Nam, với nhiều ứng dụng trí thông minh nhân tạo.
1 tuần
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Trong bối cảnh ngành thủy sản Việt Nam đang chịu sức ép chưa từng có từ biến đổi khí hậu, thẻ vàng IUU, rào cản kỹ thuật và “rào cản xanh” từ thị trường xuất khẩu, yêu cầu chuyển đổi sang phát triển bền vững, phát triển xanh, minh bạch và ứng dụng công nghệ cao trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
1 tuần
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Ngày 6/6, tại TP.HCM, Cục Môi trường - Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp cùng Báo Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức Diễn đàn Quản lý nguồn nước trong sản xuất công nghiệp Việt Nam 2025.
1 tuần
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Chương trình “Mãnh liệt Tinh thần Việt Nam - Vì tương lai xanh” lần 3 của VinFast không chỉ là cú hích về giá mà còn là động lực lan tỏa mạnh mẽ xu hướng giao thông xanh trên cả nước, trong bối cảnh ô nhiễm môi trường đang trở thành vấn đề cấp bách tại các đô thị lớn.
2 tuần
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Ngày 5/6, VCCI phát động Chương trình Đánh giá, công bố doanh nghiệp bền vững tại Việt Nam - CSI 2025.
2 tuần
Xem thêm