Thứ bảy, 23/09/2023

TP HÀ NỘI _°C /_% weather

Doanh Nhân Trẻ
Doanh Nhân Trẻ

Doanh Nhân Trẻ

  • Click để copy

Doanh nghiệp FDI ồ ạt vào Việt Nam nhưng lại ‘ki bo’ khi chuyển giao công nghệ

Huyền Trang
- 15:39, 03/06/2023

(DNTO) - Mục tiêu tận dụng làn sóng doanh nghiệp FDI vào Việt Nam để nhận chuyển giao công nghệ chưa thành công. Việt Nam cần tự mình xây dựng nhiều hơn những “sếu đầu đàn” từ khu vực kinh tế tư nhân để phát triển kinh tế.

Trong 35 năm qua, các doanh nghiệp FDI đóng góp không nhỏ vào tăng trưởng kinh tế Việt Nam, tuy nhiên kết quả nộp ngân sách, chuyển giao công nghệ chưa tương xứng với tiềm năng. Ảnh: T.L.

Trong 35 năm qua, các doanh nghiệp FDI đóng góp không nhỏ vào tăng trưởng kinh tế Việt Nam, tuy nhiên kết quả nộp ngân sách, chuyển giao công nghệ chưa tương xứng với tiềm năng. Ảnh: T.L.

FDI rầm rộ nhưng công nghệ chuyển giao èo uột

Sau hơn 35 năm (1986 – 2022), Việt Nam đã thu hút được khoảng 438,7 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài (FDI), trong đó 274 tỷ USD đã được giải ngân.

Tính riêng 4 tháng đầu năm 2023, Việt Nam đã thu hút gần 8,88 tỷ USD vốn FDI, bằng 82,1% so cùng kỳ; trong đó, vốn thực hiện khoảng 5,85 tỷ USD, giảm 1,2% so cùng kỳ năm ngoái (theo Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư).

Tuy nhiên, theo báo cáo của Bộ Tài Chính năm 2021, số doanh nghiệp FDI báo lỗ là 14.293, chiếm 55% tổng số doanh nghiệp FDI của cả nước, với giá trị lỗ 168.334 tỷ đồng, tăng 11% so với năm 2020.

Bên cạnh kết quả đạt được, hoạt động của các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam còn chưa tương xứng với tổng mức đầu tư, đặc biệt là trong lĩnh vực chuyển giao công nghệ. 

TS. Tô Hoài Nam, Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho biết, những năm đầu thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thực lực và nội lực của doanh nghiệp Việt Nam còn yếu vì đa phần các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ.

Trong khi đó, hệ thống doanh nghiệp nhà nước có quy mô lớn hơn nhưng hoạt động trì trệ, kém hiệu quả. Lúc này, chính sách thu hút FDI được tung ra với mục đích kéo doanh nghiệp FDI để làm đầu kéo, chuyển giao công nghệ và kỹ thuật.

Tuy nhiên, theo TS. Nam, mục tiêu nhận chuyển giao công nghệ từ khối FDI trong nhiều năm qua chưa thành công. Bởi các doanh nghiệp FDI luôn có nguyên tắc quản lý và chuyển giao công nghệ.

“F1 (công nghệ nguồn) họ giữ tại quốc gia của họ, ta chỉ nhận được F2. Mà định hướng của ta là phải tăng tốc, tranh thủ thế của nước phát triển đi sau. Muốn làm được điều đó phải có công nghệ tốt và tài chính, nhưng các doanh nghiệp FDI không bao giờ chuyển giao cho ta F1. Vì thế nên phải có Nghị quyết Kinh tế Tư nhân để phát huy nội lực cũng như trong Nghị quyết của Đảng xác định từng bước tự chủ nền kinh tế. Chúng ta muốn giải quyết được thì phải tự lực bằng chính sách của ta”, TS Nam nhấn mạnh.

Cũng cho rằng mục tiêu chuyển giao công nghệ, mục tiêu phát triển từ khối FDI rất thấp so với kỳ vọng đặt ra, ông Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công thương, cho biết trong quá trình nghiên cứu quá trình phát triển của nhiều nước, dù trải qua bất kì thời kỳ nào, bao giờ cũng phải dựa vào khu vực kinh tế tư nhân để hình thành “sếu đầu đàn”.

Việc dựa vào “sếu đầu đàn” FDI không khả thi. Bởi thực tế, con số xuất nhập khẩu năm 2022 đạt kỷ lục hơn 732 tỷ USD, nhưng khối FDI chiếm hơn 73% (theo Bộ Công thương). Giá trị gia tăng, tham gia vào chuỗi cung ứng xuất khẩu của doanh nghiệp nội địa còn thấp. Các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài trong cam kết và hoạt động đầu tư tại Việt Nam có hỗ trợ nhưng tỷ lệ rất thấp.

“Cần xây dựng các quy định ràng buộc đối với các doanh nghiệp FDI hơn nữa trong việc chuyển giao công nghệ cũng như thực hiện các cam kết công nghệ. Trong các dự án đầu tư, cam kết chỉ ra rõ ràng nhưng không có ràng buộc gì cả. Cho đến thời điểm này đánh giá tỉ lệ chuyển giao công nghệ vô cùng thấp chứ không phải rất thấp”, ông Hội khuyến nghị.

Việt Nam ‘khát’ những ‘sếu đầu đàn’

Những doanh nghiệp nội có được công nghệ nguồn là cơ hội để kinh tế Việt Nam phát triển bền vững. Ảnh: T.L.

Những doanh nghiệp nội có được công nghệ nguồn là cơ hội để kinh tế Việt Nam phát triển bền vững. Ảnh: T.L.

Chia sẻ về lý do các quốc gia cần những doanh nghiệp đi đầu, TS Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế, lấy ví dụ về mô hình tăng trưởng thành công của các nước công nghiệp mới (NICs) – các nước chuyển đổi thành công từ phát triển trung bình sang phát triển cao. Đó là cơ cấu kinh tế 2 tầng, cả về kinh tế, cả về công nghiệp.

Tầng trên trụ cột là những doanh nghiệp, tập đoàn lớn nắm công nghệ cao, công nghệ nguồn với những chuỗi cung ứng xuyên quốc gia. Những công nghệ không còn là lợi thế sẽ được chuyển giao cho các doanh nghiệp khác, các nước khác lân cận và lan tỏa ra.

Tầng dưới là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, linh hoạt chuyển đổi, thích ứng nhanh để kết nối. Điều này tạo ra hệ thống chuỗi vừa là trục dọc, vừa là trục ngang, vừa trong nước vừa quốc tế dựa trên những cánh chim đầu đàn. Những doanh nghiệp lớn phải thử nghiệm và đi trước một bước, nắm bắt những mô hình mới.

Tuy nhiên, theo ông Phong, ở Việt Nam chưa có “sếu đầu đàn” vì chưa có doanh nghiệp nắm giữ công nghệ nguồn và thực lực tài chính đủ mạnh. Nếu thiếu 2 yếu tố này thì không gọi là thủ lĩnh.

Vị chuyên gia phân tích, quá trình hội nhập trải qua nhiều giai đoạn. Giai đoạn 1, là đại lý bán hàng cho doanh nghiệp lớn. Giai đoạn 2 là tham gia vào chuỗi sản xuất từ những công đoạn đơn giản, sau đó mua công nghệ của doanh nghiệp mẹ và tự sản xuất. Giai đoạn 3 là tự nghiên cứu và xây dựng thương hiệu sản phẩm.

Đa phần doanh nghiệp Việt Nam mới ở giai đoạn 2, tức chuyển từ đại lý bán buôn bán lẻ sang sản xuất ở những công đoạn đơn giản. Chúng ta chưa mua lại được nhiều công nghệ vì nó rất đắt và để sở hữu không phải dễ. Đây là khó khăn cho doanh nghiệp Việt với 98% là doanh nghiệp vừa và nhỏ, các doanh nghiệp lớn cũng rất nhỏ so với thế giới.

“Ví dụ Samsung, thời gian đầu vào Việt Nam với danh nghĩa là sếu đầu đàn ngoại. Họ kêu gọi doanh nghiệp hỗ trợ của Việt Nam sản xuất cung ứng cho họ. Thời gian đầu chỉ có vài doanh nghiệp đáp ứng được, nhưng giờ gần 300 doanh nghiệp tham gia trong chuỗi cung ứng của họ. Chuỗi sản xuất máy bay Boing đã có doanh nghiệp Việt tham gia sản xuất. Chúng ta tự tin rằng hàng nghìn linh kiện Việt Nam có thể tham gia vào chuỗi sản xuất của thế giới, nếu chúng ta có sự tham gia tốt và được tổ chức tốt”, ông Phong nói.

Tin khác

Doanh nhân - Doanh nghiệp
Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đã bổ nhiệm ông Scott Morris làm Phó Chủ tịch (Khu vực Đông, Đông Nam Á và Thái Bình Dương) trong nhiệm kỳ 3 năm. Ông sẽ chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động của Vụ Đông Á, Vụ Đông Nam Á và Vụ Thái Bình Dương của ADB.
7 giờ
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Ngày 22/9, tại thôn Suối Lau 2, xã Suối Cát, huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hoà, Hội Doanh nhân trẻ tỉnh phối hợp với Báo Khánh Hòa và UBND xã Suối Cát, tổ chức khởi công xây “Nhà tình nghĩa” cho gia đình bà Cao Thị Nhi.
10 giờ
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Chiều 21/9, tại Bình Dương, Hội Doanh nhân trẻ tỉnh phối hợp với Chi hội Doanh nhân trẻ thị xã Bến Cát, tổ chức chương trình thăm quan doanh nghiệp hội viên và giao lưu Golf giữa các doanh nghiệp.
10 giờ
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Với mong muốn lan tỏa điều tử tế tới cộng đồng, đặc biệt là tới các em nhỏ và người dân ở vùng sâu vùng xa, đầu tháng 9 vừa qua, Bamboo Edu đã mang nguồn nước sạch, cùng các nhu yếu phẩm đến cho người dân và các em học sinh ở điểm trường Khâu Qua (Ba Bể, Bắc Kạn).
1 ngày
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Từ 21/9 – 1/10/2023, hệ thống bán lẻ SATRA thực hiện chương trình khuyến mại "Tháng vàng ngàn ưu đãi" với nhiều sản phẩm giảm giá lên đến 49% và chương trình "Mua hàng giá rẻ với thẻ thành viên Satra Bonus".
1 ngày
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Chiều 19/9, tại Hà Nam, Hội Doanh nghiệp trẻ tỉnh tổ chức hội thảo “Quy trình setup - Quản trị vận hành doanh nghiệp 4.0”.
2 ngày
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Dù được cầm tay chỉ việc để bán hàng trên sàn thương mại điện tử, nhưng đại đa số người dân vẫn chưa quen.
3 ngày
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Theo chuyên gia, hiện đang có những dự thảo nghị định sửa đổi theo hướng duy trì, thậm chí "kìm kẹp" chặt hơn các điều kiện kinh doanh đã được bãi bỏ, đẩy doanh nghiệp vào tình trạng khó khăn càng khó khăn hơn.
3 ngày
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Ngày 16/9 vừa qua, Tập đoàn Masan (Masan Group) đã được vinh danh ở cả hai hạng mục “Top 50 Công ty kinh doanh hiệu quả nhất Việt Nam 2023” (TOP50) và “Doanh nghiệp tỉ đô 2023” do Tạp chí Nhịp Cầu Đầu Tư công bố.
4 ngày
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Họ là bốn chàng trai: Phan Tiến Dũng, Nguyễn Tuấn Thanh, Đặng Minh Hà và Nguyễn Quốc Sang với tuổi đời trên dưới 30, mỗi người đang gánh một trọng trách khác nhau tại Startup này.
5 ngày
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn – TNHH Một Thành viên (SATRA), một trong những doanh nghiệp chủ lực của TP.HCM đã chủ động tiếp xúc, trao đổi và kết nối với nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh và cơ sở sản xuất. Mục tiêu là hỗ trợ và giới thiệu những sản phẩm OCOP đến tận tay người tiêu dùng, góp phần nâng tầm vị thế sản phẩm Việt.
5 ngày
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Nhiều rào cản từ thị trường dựng lên khiến ngành dệt may Việt Nam giảm lợi thế. Doanh nghiệp dệt may rất nỗ lực nhưng mục tiêu xanh hóa vẫn còn nhiều thách thức.
1 tuần
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Hướng tới kỷ niệm 30 năm phong trào Doanh nhân trẻ Việt Nam, Hội Doanh nhân trẻ Đắk Lắk phối hợp với Câu lạc bộ Bóng đá Doanh nhân trẻ Việt Nam, xây tặng 2 căn "Nhà nhân ái" trị giá 140 triệu đồng cho 2 hộ gia đình có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn tại huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk.
1 tuần
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Đến với Triển lãm Sản phẩm, Dịch vụ Tăng trưởng xanh diễn ra từ ngày 13-17/9 tại phố đi bộ Nguyễn Huệ (Quận 1, TP.HCM), khách tham quan không chỉ được chiêm ngưỡng loạt sản phẩm xe điện thông minh thương hiệu Việt cùng các phụ kiện độc đáo lần đầu ra mắt mà còn có cơ hội nhận gói ưu đãi “khủng” khi đặt mua ô tô điện VinFast.
1 tuần
Doanh nhân - Doanh nghiệp
Với sự cân bằng giữa hoạt động sản xuất kinh doanh và bảo vệ môi trường, SATRA đã được UBND TP.HCM trao danh hiệu “Doanh nghiệp xanh TP.HCM năm 2023”.
1 tuần