Tại hội thảo "Thu hút đầu tư xanh: Lọc ngành hay giảm phát thải?", ngày 5/12, ông Vũ Tiến Lộc, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhấn mạnh, tăng trưởng xanh không phải là sự lựa chọn mà là vấn đề sống còn. Trong chuyển đổi xanh, khu vực kinh tế tư nhân là động lực chính, trong đó doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) là “xương sống”, quyết định sự thành bại của chuyển đổi xanh trong nền kinh tế. Tuy nhiên, hiện DNNVV gặp nhiều khó khăn trong chuyển đổi số, 55% doanh nghiệp nhận thức được, song 98% doanh nghiệp cho biết là gặp rất nhiều khó khăn trong chuyển đổi xanh, chuyển đổi số.

Nhưng quá trình xanh hóa không thể ngay tắp lự, ngủ một đêm dậy hôm sau là "xanh" ngay. Chúng ta phải tránh được "bẫy" lọc ngành, thay vào đó là chú trọng công nghệ vì hệ thống kinh tế là một chuỗi giá trị mà chúng ta đang khuyến khích phát triển hệ sinh thái, công nghiệp hỗ trợ. Đồng thời phải tránh cái bẫy xanh hóa ngay lập tức. Có lộ trình phù hợp để phát triển kinh tế xanh là bài toán của Việt Nam.  

"Hiện vẫn có một số tỉnh thành lại không cho phép doanh nghiệp mở rộng dự án sản xuất dù họ đảm bảo các tiêu chuẩn như các nước phát triển. Hay thậm chí một số chỉ tiêu của bộ ngành đưa ra còn cao hơn cả các nước phát triển. Nhưng chúng ta vẫn phải đảm bảo năng lực cạnh tranh, chặt quá thì nhà đầu tư chạy sang nước khác", ông Lộc nhấn mạnh. 

Từ những khó khăn thực tiễn, ông Lộc đề xuất các bộ, ngành cần phối hợp xây dựng bộ chỉ tiêu phát triển xanh phù hợp, phân loại xanh, tiêu chuẩn định mức đi theo cụ thể để các địa phương ghi nhận đầu tư, các chính sách hỗ trợ của nhà nước cũng theo chuẩn để thúc đẩy và giám sát đầu tư. 

"Đặc biệt, cần quan tâm đến các DNNVV để có chính sách phù hợp, hỗ trợ về nhận thức, quản trị để thực hiện chuyển đổi xanh. Quá trình phát triển kinh tế xanh, giảm phát thải của Việt Nam sẽ không thể thành công nếu không thúc đẩy được các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia mạnh mẽ", ông Lộc nói.  

Còn theo TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, nước ta đang chuyển dịch mạnh mẽ, thay đổi cấu trúc phát triển...Tuy nhiên, chính sách cấu trúc ngành phải tạo ra được hệ thống, có lộ trình để giảm dần những cú sốc cho doanh nghiệp, nền kinh tế, cũng như đảm bảo việc làm của người lao động. Về mặt thể chế, tiêu chuẩn, tiêu chí là quan trọng hàng đầu. Phải có hệ thống quy chuẩn, tiêu chí thì tăng trưởng xanh mới vận hành được.  

"Đây là thời đại "đi trước ăn to", chúng ta phải khuyến khích làm sao để doanh nghiệp chấp nhận một chút rủi ro mà sẵn sàng hành động. Rủi ro về mặt hành chính tác động vào thị trường rất cao. Nếu kéo dài như vậy, nền kinh tế thị trường rất khó phát triển. Chuyển đổi xanh không còn là lựa chọn mà là con đường phải đi. Đã xác định như vậy thì tư duy về chính sách phải theo kịp, không thể băn khoăn mãi. Con đường đã chọn xong mà chính sách cứ băn khoăn thì không thể thành công", TS Trần Đình Thiên nói. 

Ở góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Thảo Nhi, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty CP Thanh Bình Phú Mỹ, nói thẳng: Khi đã xác định tăng trưởng xanh, phát triển bền vững thì tất cả các tập đoàn, công ty hàng đầu thế giới đều hướng tới đáp ứng 17 tiêu chí mà LHQ đã đưa ra. Khi đó, chắc chắn doanh nghiệp sẽ đầu tư công nghệ máy móc hiện đại để kiểm soát khí thải.

Chính vì vậy, các cơ quan quản lý phải định nghĩa lại phát triển xanh. Không thể chỉ nghe thấy doanh nghiệp sản xuất vật liệu cơ bản, hóa chất cơ bản là "auto" xếp vào ngành ô nhiễm. Bởi, có rất nhiều tập đoàn lớn trên thế giới sản xuất pin cho ô tô điện phải dùng nguyên liệu đầu vào từ quặng, nhưng họ đã bỏ ra số tiền rất lớn để đầu tư công nghệ cao với quy trình chặt chẽ.   

"Câu chuyện kiểm soát phát triển xanh phải là sự phối hợp của 3 đơn vị: Nhà quản lý, các nhà đầu tư phát triển hạ tầng KCN và nhà đầu tư sản xuất trong KCN. Từ lợi thế địa phương, cơ quan quản lý xác định phát triển ngành nghề gì, kêu gọi ngành nghề gì từ đó đặt ra mục tiêu giảm phát thải. Nhà đầu tư phát triển KCN là cánh tay nối dài của nhà nước, đưa những quy chế để yêu cầu các nhà đầu tư vào sản xuất cùng thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh. Ví dụ, dù được thành lập từ cách đây 10 năm, nhưng KCN chuyên sâu Phú Mỹ 3 đã đầu tư rất lớn, đáp ứng hết tất cả tiêu chí khu đô thị sinh thái, KCN xanh, kinh tế tuần hoàn...", Chủ đầu tư KCN chuyên sâu Phú Mỹ 3 nhấn mạnh.  

Đồng quan điểm, ông Lê Anh, Giám đốc Phát triển bền vững Công ty Nhựa tái chế Duy Tân (Duy Tan Recycling), cho rằng, tái chế là ngành được khuyến khích và từ cộng đồng tới chủ trương của nhà nước rất hoan nghênh, rất được khuyến khích. Tuy nhiên khi thực tế xuống các địa phương thì có tình trạng họ "không chào đón, thậm chí không cho vào và bảo là chưa có chủ trương, chưa có chính sách". Trong khi bản thân công ty đã được chứng nhận doanh nghiệp tái chế công nghệ cao. Nhà máy đảm bảo tiêu chí 3 không là không chất thải, không rác thải và không khí thải. Bên cạnh đó, việc tiếp cận khách hàng, thị trường cũng gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, hy vọng có sự đồng hành, hỗ trợ tốt hơn từ phía các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương...