Là người Việt, nhất là người Sài Gòn không ai là không biết và chưa từng ăn qua món cơm tấm "Sà bì chưởng".

Cơm tấm ra đời như thế nào?

Theo dân gian "đồn đoán" thì cơm tấm ra đời tại miền Nam Việt Nam, đặc biệt là Sài Gòn vào khoảng đầu thế kỷ 20. Cơm tấm được nấu bằng gạo tấm (tất nhiên rồi). Thông thường trên đầu mỗi hạt gạo có dính một mẩu gạo có màu trắng đục. Trước đây nó là cái phôi của hạt lúa, chỗ nảy mầm của hạt lúa giống, là phần có hàm lượng dinh dưỡng cao nhất trong hạt gạo. Trong quá trình xay xát, phần phôi này rơi ra cùng với những hạt gạo bị vỡ vụn khác được gọi là tấm.  

Ngày xưa người ta dùng sàng để tách gạo trọng và gạo tấm ra làm hai loại. Gạo trọng để cho người giàu gọi là gạo trên sàng. Gạo tấm dành cho người nghèo gọi là gạo dưới sàng. Vì thế, xuất phát điểm cơm tấm là món ăn bình dân của tầng lớp lao động nghèo với “toping” đơn sơ chỉ có chả trứng và bì vụn.

Trở thành món ăn quốc dân

Không thể phủ nhận cơm tấm là biểu tượng ẩm thực của Sài Gòn. Sức hấp dẫn và sự lan tỏa mạnh mẽ khiến ngày nay cơm tấm được xem là món ăn quốc dân. Cuộc hành trình ấy thật đáng tự hào.

Nó cho thấy tư duy sáng tạo trong chế biến, kỹ năng kết hợp hài hòa các nguyên liệu, và nghệ thuật biến tấu trong ẩm thực của người Việt.

Từ chả bì đơn sơ cho “nhà nghèo”, để phục vụ thực khách “nhà giàu”, cơm tấm có thêm miếng sườn nướng, cái trứng ốp la… Cầu kỳ hơn, để phù hợp với du khách nước ngoài, thịt nướng được chọn từ thịt heo Iberico, sườn bò Angus hạng nhất hoặc chả trứng làm từ thịt ngỗng… Từ bữa cơm gia đình, ra vỉa hè, cơm tấm ngày nay xuất hiện cả trong các nhà hàng cao cấp với giá vài trăm ngàn đồng tới hàng trăm đô la một dĩa. Từ dùng chén, đũa, cơm tấm được trình bày cầu kỳ trong chiếc dĩa to, sử dụng muỗng, nĩa như món Tây, chinh phục cả du khách quốc tế.  

Cơm tấm xuất ngoại  

Từ năm 2012, cơm tấm đã được giới thiệu trên CNN. Sáu năm sau (2018) trong một cuộc bình chọn, CNN đã xếp cơm tấm là 1 trong 40 đặc sản ngon nhất Việt Nam. Cùng năm đó, cơm tấm được chọn làm chủ đề cho một số trong chương trình ẩm thực của đài truyền hình EBS - Hàn Quốc.  

Năm 2024, cơm tấm lại được Taste Atlas bình chọn đứng thứ 2 trong danh sách món ăn từ gạo ngon nhất Đông Nam Á, sau khi đưa cơm tấm vào danh sách 100 món ăn đường phố hấp dẫn nhất thế giới.

Ngoài ra sự hấp dẫn của cơm tấm đường phố bình dân đã  được Tổ chức Kỷ lục châu Á công nhận là một trong những món ăn có giá trị ẩm thực châu Á,  được vinh danh trên bảng xếp hạng ẩm thực thế giới Michelin Guide... 

Đặc biệt, mới đây, ngày 26/8, tại cửa hàng Roppongi của hệ thống Matsuya - một trong những chuỗi cửa hàng ăn nhanh lớn của Nhật Bản, đã diễn ra sự kiện khai trương thực đơn bao gồm món “Cơm thịt heo phong cách cơm tấm Việt Nam". Sự việc “cơm tấm phong cách Việt Nam” đồng loạt có mặt trong thực đơn tại hơn 1.000 cửa hàng của hệ thống Matsuya là “Một bước ngoặt trong hành trình đưa ẩm thực Việt vươn ra thế giới”, theo Tham tán thương mại Việt Nam tại Nhật Bản - Tạ Đức Minh.  

Việc cơm tấm có mặt trong thực đơn của Matsuya cũng mở ra cơ hội mới cho Việt Nam xuất khẩu gia vị, nguyên liệu và thực phẩm chế biến sang Nhật Bản. Trước mắt để phục vụ đợt ra mắt, 10 tấn nước mắm đã được nhập khẩu trực tiếp từ Việt Nam vào Nhật,

Người Việt tự hào "Phở", "áo dài" và "bánh mì" là 3 từ tiếng Việt đã được từ điển Oxford công nhận. Hy vọng “Cơm tấm” sẽ là từ tiếp theo được ghi vào bộ từ điển thế giới danh giá này.