Cứ sau vài tháng, thế giới lại biết đến một biến thể mới của Covid-19. Trong khi hầu hết các biến thể này hóa ra là không quan trọng, một số, như biến thể Delta, là vô cùng quan trọng; hiện tại là biến thể Omicron. Điều cần thiết hiện nay là các nhà lãnh đạo thế giới phải phản ứng nhanh chóng và mạnh mẽ ngay cả khi chưa có đủ dữ liệu về biến thể mới này.

Trong những ngày sắp tới, khi thông tin ngày càng nhiều, chúng ta sẽ dễ dàng nhượng bộ trước sự sợ hãi hoặc thờ ơ. Chúng ta cũng không thể chịu thua nó, cộng đồng toàn cầu phải xem xét từng biến thể một cách nghiêm túc. Hành động sớm luôn tốt hơn rất nhiều so với việc chờ đợi có đủ các dữ kiện.

Nếu biến thể Omicron không dễ lây lan hơn hoặc đáp ứng hoàn toàn tốt với các loại vaccine hiện tại, thì phản ứng hiện nay có thể bị xem là một hành động thái quá.

Nhưng nếu biến thể này, với tất cả các đặc điểm liên quan của nó, hóa ra lại có khả năng lây lan và né tránh miễn dịch như nhiều chuyên gia lo lắng, thì việc chờ đợi cho đến khi tất cả sự thật được phơi bày sẽ khiến tình hình trở nên nghiêm trọng một cách vô vọng.

Vậy biến thể Omicron đáng lo ngại như thế nào? Có ba câu hỏi chính mang tính khoa học giúp chúng ta hiểu được hệ quả của bất kỳ biến thể nào.

Câu hỏi đầu tiên là liệu biến thể có khả năng lây nhiễm cao hơn chủng Delta phổ biến hiện nay hay không? Thứ hai, nó có gây ra bệnh nặng hơn không? Và thứ ba, liệu nó có khiến khả năng phòng vệ miễn dịch của chúng ta - khỏi vaccine và các bệnh nhiễm trùng trước đó - kém hiệu quả hơn (một hiện tượng được gọi là thoát miễn dịch) không?

Về khả năng lây nhiễm, theo dữ liệu ban đầu có vẻ đáng lo ngại. Biến thể mới này dường như đã phát triển rất nhanh ở Nam Phi và chiếm phần lớn các ca nhiễm mới ở nước này. Có thể dữ liệu ban đầu này sẽ được cập nhật khi các nhà dịch tễ học xem xét kỹ hơn các yếu tố khác ngoài khả năng lây truyền. Mặc dù điều này có thể xảy ra, nhưng kịch bản có nhiều khả năng hơn là Omicron lây lan dễ dàng hơn Delta.

Bởi vì biến thể rất mới, các nhà khoa học đơn giản là chưa có dữ liệu đầy đủ để đánh giá liệu Omicron có gây ra bệnh nặng hơn hay không. Trả lời câu hỏi này đòi hỏi phải theo dõi ca bệnh cẩn thận trong các bệnh viện cùng với mở rộng nỗ lực nghiên cứu trình tự lây lan, cả ở Nam Phi và các nơi khác. Một phần quan trọng của phân tích này là đảm bảo rằng các quốc gia đang tiến hành thử nghiệm đầy đủ với một lượng lớn người dân. Rất có thể sẽ mất hàng tuần để giải quyết vấn đề này.

Cuối cùng, mối quan tâm lớn với Omicron là khả năng thoát miễn dịch (immune escape). Hãy nói rõ: Rất khó có khả năng Omicron làm cho vaccine Covid-19 hoàn toàn vô hiệu. Hiện tại, không có nhiều dữ liệu về mức độ hiệu quả của vaccine đối với biến thể này, dù vậy, chúng ta vẫn có lý do để lo ngại.

Omicron có một số lượng lớn các đột biến, bao gồm trong protein đột biến - một phần của protein mà virus sử dụng để liên kết và xâm nhập vào tế bào người. Các vùng này của protein rất quan trọng đối với các kháng thể do vaccine (và do nhiễm trùng) tạo ra để bảo vệ chống lại virus. Ngay cả những tác động nhỏ đến hiệu quả của vaccine cũng sẽ khiến chúng ta dễ bị nhiễm trùng, nhiễm các loại bệnh hơn và có thể khiến việc ngăn chặn virus trở nên khó khăn hơn.

Chính quyền Biden vừa công bố lệnh cấm du lịch đối với công dân nước ngoài đến từ 8 quốc gia châu Phi. Điều này sẽ làm chậm sự lây lan của virus vào Hoa Kỳ ở mức tốt nhất. Điều đó cũng gửi một tín hiệu tiêu cực đến Nam Phi, nơi đang thực hiện công việc phi thường trong việc xác định biến thể đầu tiên và sau đó nhanh chóng chia sẻ thông tin với cộng đồng toàn cầu.

Liệu lệnh cấm du lịch có đáng giá hay không vẫn chưa rõ ràng.

Hoa Kỳ phải hỗ trợ các nghiên cứu đang diễn ra để giúp các nhà nghiên cứu trả lời những câu hỏi chính về khả năng lây truyền của biến thể, liệu nó có gây ra bệnh nặng hơn và liệu nó có thể tránh được khả năng miễn dịch hay không. Điều này sẽ cung cấp cho các cơ quan y tế một bức tranh đầy đủ hơn càng nhanh càng tốt.

Các nhà nghiên cứu Hoa Kỳ cũng phải tăng cường giám sát bộ gen - theo dõi các gen của virus và cách chúng phát triển theo thời gian - để xác định Omicron khi nó xuất hiện và theo dõi vì nó có khả năng lây lan khắp đất nước. Các nhà lãnh đạo Mỹ cũng nên bắt đầu nói chuyện với những nhà sản xuất vaccine về nhu cầu tiềm năng để tạo ra vaccine đặc hiệu Omicron. Nó có thể không cần thiết, nhưng nếu có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả của vaccine thì các mũi tiêm phòng Covid-19 mới sẽ rất quan trọng.

Cuối cùng, Mỹ phải thúc đẩy một nỗ lực toàn cầu để có thêm nhiều người ở châu Phi được tiêm chủng. Trong khi việc tiêm chủng trên toàn cầu đang tăng nhanh chóng, phần lớn lục địa châu Phi đã bị bỏ lại phía sau. Ở Nam Phi, chỉ dưới một phần tư dân số đã được tiêm chủng đầy đủ.

Cho đến nay, Covid-19 đã là một đại dịch kéo dài, nhưng hãy nhớ rằng đây không phải là một đại dịch được đặt lại vào tháng 3 năm ngoái - thế giới có đủ phương tiện để quản lý biến thể mới. Giờ là lúc sử dụng các biện pháp y tế để ngăn ngừa lây nhiễm hiệu quả hơn.