Tiềm năng thị trường lao động xanh

Tổ chức Lao động Quốc tế dự báo, quá trình chuyển đổi năng lượng bền vững toàn cầu có thể tạo ra khoảng 25 triệu việc làm xanh vào năm 2030. Ở Việt Nam, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050, do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đặt mục tiêu thúc đẩy tái cơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nhằm đạt được thịnh vượng về kinh tế, phát triển bền vững về môi trường và công bằng xã hội; đồng thời tiến tới nền kinh tế xanh, trung hòa carbon, đóng góp vào mục tiêu hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu.

Trong bối cảnh đó, thị trường lao động chắc chắn sẽ có sự thay đổi về cơ cấu, có những ngành nghề, việc làm mới được hình thành, trong khi các ngành nghề truyền thống cũng từng bước dịch chuyển theo định hướng xanh và bền vững.

Phó Cục trưởng Cục Việc làm (Bộ Nội vụ) Nguyễn Khánh Long phân tích: Việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh hóa các ngành kinh tế, áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn thông qua khai thác sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên và năng lượng là cơ hội tạo ra những ngành, nghề mới.

Tại Hội nghị Lao động Quốc tế diễn ra vào tháng 6 năm nay, Tổng Giám đốc Tổ chức Lao động Quốc tế Gilbert F. Houngbo đã nhấn mạnh: Chuyển đổi xanh không đồng nghĩa với mất việc làm. Đây là cơ hội lớn để tạo ra những ngành nghề mới, việc làm xanh, bền vững và mang tính bao trùm.

Theo bà Vi Thị Hồng Minh, Phó Giám đốc Văn phòng Giới sử dụng Lao động (Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam): trong bối cảnh toàn cầu đang bước vào giai đoạn chuyển đổi “kép” tức là vừa chuyển đổi xanh, vừa chuyển đổi số, nguồn nhân lực là yếu tố then chốt quyết định năng lực của quốc gia và doanh nghiệp. Liên quan đến vấn đề việc làm xanh, thị trường lao động xanh, Phó Giáo sư Bùi Quang Hùng (Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh) cho rằng: Trong điều kiện biến đổi khí hậu, xu hướng phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, phát triển bền vững là mối quan tâm mang tính toàn cầu. Việt Nam - một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ biến đổi khí hậu đã thể hiện cam kết mạnh mẽ thông qua mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050. Trong bối cảnh này, thị trường lao động đang có sự dịch chuyển rõ nét, nổi bật là xu hướng “Green Jobs” - việc làm xanh. Đây là những công việc mới trong các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, xây dựng xanh, đô thị thông minh, công nghiệp ứng dụng…, góp phần giải quyết những thách thức môi trường. Đồng thời, ngay trong các ngành nghề truyền thống cũng xuất hiện những vị trí mới mang tính bền vững, chẳng hạn như kế toán bền vững, tín dụng xanh...

Ưu thế đối với nhân lực có các kỹ năng “xanh”

Việc phát triển các ngành nghề, việc làm theo định hướng phát triển xanh, bền vững tất yếu đòi hỏi nguồn nhân lực phải có các kỹ năng "xanh" phù hợp. Để tham gia vào thị trường lao động xanh, người lao động cần có các kỹ năng như sử dụng tài nguyên hiệu quả, giảm rác thải, cập nhật những mô hình thực hành thân thiện môi trường.

Các Tiến sĩ Đào Thị Hà Anh và Bùi Thị Quyên (Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng: Nhân lực xanh là những lao động có năng lực chuyên môn, kỹ năng và nhận thức phù hợp để thực hiện những công việc góp phần bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên, thúc đẩy các giá trị phát triển bền vững trong doanh nghiệp, đơn vị. Đây không chỉ là những nhân sự làm việc trực tiếp trong lĩnh vực môi trường mà bao gồm cả những lao động làm việc trong các bộ phận khác nhau như công nghệ, sản xuất, marketing, du lịch, tài chính nhưng có khả năng tích hợp các yếu tố “xanh” vào công việc hằng ngày. Đồng quan điểm, Phó Giáo sư Bùi Quang Hùng phân tích: Bất kỳ lĩnh vực nào, người lao động cũng cần trang bị các kiến thức nền tảng, kỹ năng liên quan đến tư duy phát triển bền vững, khả năng thích ứng, đổi mới sáng tạo. Những kỹ năng này sẽ giúp người lao động linh hoạt thích nghi với thay đổi của thị trường lao động. Người lao động nhanh chóng thích nghi, có những kỹ năng “xanh” như biết sử dụng công nghệ tiên tiến, thông thạo khung pháp lý liên quan đến bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng, quản lý các chuỗi cung ứng tối ưu và giảm phát thải sẽ có nhiều ưu thế.

Theo Ban Quản lý các Khu Chế xuất và Công nghiệp TP Hồ Chí Minh, sau hợp nhất thành phố có 66 khu chế xuất và khu công nghiệp. Trong giai đoạn 2025 - 2030, TP Hồ Chí Minh đặt mục tiêu thu hút khoảng 21 tỷ đô la Mỹ vốn đầu tư, ưu tiên các ngành có hàm lượng công nghệ cao, giá trị gia tăng lớn và thân thiện với môi trường; chuyển dịch cơ cấu công nghiệp của thành phố theo hướng khu vực trung tâm ưu tiên phát triển dịch vụ, công nghệ cao, giảm phát thải, bền vững với môi trường, phát triển các khu công nghiệp thế hệ mới theo mô hình sinh thái, thân thiện môi trường. Định hướng phát triển này sẽ tạo ra nhu cầu tuyển dụng lao động lớn, trong đó những lao động có các kỹ năng “xanh” sẽ là một trong những ưu tiên tuyển dụng.

Đề cập đến nhu cầu nhân lực có các kỹ năng “xanh”, bà Nguyễn Ngọc Trinh, Công ty Cổ phần Dịch vụ lữ hành Chim Cánh Cụt cho biết: Hiện nay, du lịch là một trong những lĩnh vực tích cực đẩy mạnh phát triển theo định hướng xanh, thân thiện môi trường. Do đó, doanh nghiệp có nhu cầu nhân lực xanh để xây dựng, khai thác các sản phẩm du lịch thân thiện môi trường, tổ chức các hoạt động lữ hành theo định hướng gần gũi thiên nhiên, tiết kiệm năng lượng, tôn vinh văn hóa. Công ty ưu tiên lựa chọn những ứng viên có nhận thức, năng lực tổ chức các hoạt động liên quan bảo vệ môi trường, sản phẩm du lịch xanh. Doanh nghiệp thường xuyên thiết kế các chương trình đào tạo nhằm tăng cường kiến thức, kỹ năng và hành vi xanh cho nhân viên, khuyến khích nhân viên đề xuất các sáng kiến thiết thực liên quan bảo vệ môi trường, sử dụng tiết kiệm tài nguyên, hạn chế rác thải nhựa.