Động thái này không chỉ đe dọa các ngành công nghiệp chủ chốt của Ấn Độ mà còn là một phép thử đối với khả năng chống chịu của nước này và có khả năng định hình lại các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tác động trực diện và sâu rộng

Mức thuế mới, được chính thức áp dụng từ ngày 27/8 (giờ Mỹ), nhắm vào khoảng 48 tỷ USD hàng hóa xuất khẩu của Ấn Độ sang Mỹ. Các ngành sử dụng nhiều lao động như dệt may, da giày, đá quý và trang sức, thủy sản và đồ gỗ phải đối mặt với thách thức nghiêm trọng nhất.

Theo các chuyên gia, mức thuế này có thể làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng hóa Ấn Độ, dẫn đến sụt giảm tới 70% kim ngạch xuất khẩu ở các lĩnh vực bị ảnh hưởng và đẩy hàng trăm nghìn lao động vào nguy cơ mất việc làm.

Ông Ajay Srivastava, người sáng lập Viện Nghiên cứu Thương mại Toàn cầu (GTRI), một tổ chức tư vấn có trụ sở tại New Delhi, nhận định: "Đây là một trong những cú sốc thương mại nghiêm trọng nhất mà Ấn Độ phải đối mặt trong những năm gần đây".

Nhiều nhà kinh tế dự báo rằng biện pháp này có thể làm giảm từ 0,5 đến 1 điểm phần trăm tăng trưởng GDP của Ấn Độ trong năm tài chính tới. Thị trường chứng khoán Ấn Độ đã ngay lập tức phản ứng tiêu cực, với chỉ số Sensex sụt giảm mạnh và đồng Rupee mất giá.

Tuy nhiên, một số lĩnh vực quan trọng như dược phẩm, điện tử và các sản phẩm xăng dầu, chiếm khoảng 30% kim ngạch xuất khẩu của Ấn Độ sang Mỹ, tạm thời được miễn trừ. Điều này mang lại một chút "dễ thở" cho nền kinh tế, nhưng không làm giảm đi mối lo ngại chung về một cuộc chiến thương mại leo thang.

Phản ứng của Ấn Độ: Từ tự cường đến đa dạng hóa

Đối mặt với áp lực, chính phủ của Thủ tướng Narendra Modi đã thể hiện một lập trường kiên quyết. Ông Modi tuyên bố sẽ không "thỏa hiệp" lợi ích của nông dân và các doanh nghiệp nhỏ, đồng thời nhấn mạnh khả năng tự cường của nền kinh tế Ấn Độ. "Áp lực có thể gia tăng, nhưng chúng tôi sẽ chịu đựng", ông phát biểu tại một cuộc vận động.

Để đối phó, New Delhi đang triển khai một chiến lược đa hướng. Bộ Thương mại Ấn Độ đã bắt đầu các cuộc tham vấn với các nhà xuất khẩu bị ảnh hưởng để tìm kiếm các biện pháp hỗ trợ, bao gồm các gói cứu trợ tài chính và ưu đãi về thuế. Trọng tâm dài hạn là đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ.

Các chương trình xúc tiến thương mại tại 40 thị trường trọng điểm ở châu Âu, châu Á và Mỹ Latinh đang được gấp rút triển khai, đặc biệt là trong ngành dệt may.

Bên cạnh đó, Ấn Độ cũng đang thúc đẩy các cuộc đàm phán về các hiệp định thương mại tự do (FTA) với Liên minh châu Âu (EU) và Vương quốc Anh, coi đây là cơ hội để mở ra những cánh cửa mới cho hàng hóa của mình.

Quyết định của ông Trump được đưa ra sau nhiều vòng đàm phán thương mại song phương thất bại, trong đó Washington yêu cầu New Delhi mở cửa hơn nữa thị trường nông sản và sữa. Việc Ấn Độ tăng cường mua dầu giá rẻ từ Nga được xem là "giọt nước tràn ly", dù New Delhi khẳng định các quyết định năng lượng của họ dựa trên lợi ích kinh tế quốc gia.

Các nhà phân tích cho rằng, động thái cứng rắn này không chỉ là một đòn kinh tế mà còn mang ý nghĩa địa chính trị, thử thách mối quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nền dân chủ lớn nhất thế giới.

Trong khi một số quan chức Mỹ bày tỏ lạc quan rằng hai bên cuối cùng sẽ tìm được tiếng nói chung, thì nhiều chuyên gia cảnh báo rằng sự tin tưởng đã bị tổn hại và sẽ mất nhiều thời gian để hàn gắn.

Cuộc đối đầu thương mại này diễn ra trong bối cảnh trật tự kinh tế toàn cầu đang có nhiều biến động. Các quốc gia như Việt Nam, Bangladesh và Mexico có thể được hưởng lợi ngắn hạn khi các nhà nhập khẩu Mỹ tìm kiếm nguồn cung thay thế cho hàng hóa Ấn Độ. Tuy nhiên, về lâu dài, chủ nghĩa bảo hộ gia tăng và sự bất ổn trong chính sách thương mại của các nền kinh tế lớn sẽ là một thách thức chung cho tất cả các quốc gia.

Tương lai của quan hệ thương mại Mỹ - Ấn và sự ổn định của hệ thống thương mại toàn cầu sẽ phụ thuộc rất nhiều vào các cuộc đàm phán sắp tới và khả năng tìm kiếm một giải pháp thỏa hiệp của cả hai bên.