Quỹ đầu tư đồng hành thay vì kiểm soát

Nhìn chung trong toàn nền kinh tế, thời gian qua, nhu cầu vốn tăng cao nhưng vẫn chủ yếu phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng.

Hiện nay, để đảm bảo sản xuất kinh doanh cho những tháng cuối năm và lâu dài là đầu tư phát triển bền vững, phần lớn doanh nghiệp đang cần vốn. Do vậy, doanh nghiệp phải đa dạng hóa các nguồn vốn huy động với những xu hướng mới.Theo nhiều chuyên gia, việc doanh nghiệp tìm vốn từ các quỹ đầu tư tư nhân sẽ phổ biến hơn trong thời gian tới.

Luật sư Phan Hoài Nam - Tổng Giám đốc W&A Consulting & Law Firm, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) cho biết, với các quỹ đầu tư, nhất là quỹ đầu tư nước ngoài, để rót vốn cho doanh nghiệp Việt, ngoài các thương vụ M&A truyền thống, xu thế sở hữu phần vốn đầu tư nhỏ và được quyền tham gia quản trị đang được ưa chuộng. Nhà đầu tư sẽ tham gia không chiếm ưu thế kiểm soát nhưng vẫn tham gia điều hành doanh nghiệp. 

"Tức là quỹ đầu tư sẽ đồng hành thay vì kiểm soát, rồi nhiều khi là rơi vào tình trạng gọi là bán mình. Một số quỹ nước ngoài họ sẽ áp dụng cái mô hình gọi là Plasform Investment - đầu tư công ty hạt nhân, rồi phát triển lên, dùng đó làm đòn bẩy để mua lại các công ty về tinh xung quanh nhằm mở rộng thị trường" - Luật sư Phan Hoài Nam nói.

Tương tự, bà Mã Thanh Loan - CEO Công ty Auxesia Holdings, Phó Chủ tịch thường trực Câu lạc bộ Doanh nghiệp tư vấn TP.HCM cho rằng, các quỹ đầu tư ngoài tham gia góp vốn cổ phần, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp quản trị, điều hành, tái cấu trúc....

Mặc dù vậy, vẫn cần lường trước được những rủi ro: "Đối với các doanh nghiệp huy động vốn từ quỹ đầu tư, khung pháp lý điều chỉnh cho các hoạt động đầu tư tư nhân còn chưa hoàn thiện. Những cơ chế thoái vốn chưa rõ ràng hoặc những khung pháp lý liên quan quy định pháp luật liên quan tớ quyền biểu quyết và cổ phần ưu đãi vẫn còn chưa đầy đủ. Ngoài ra, có sự chồng chéo giữa luật Đầu tư chứng khoán, Luật Doanh nghiệp và các luật khác liên quan".

Hạn chế rủi ro liên quan pháp lý

Luật sư Vũ Ánh Dương - Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC), cho hay, trong góp vốn hợp tác, khi xảy ra tranh chấp, các đối tác nước ngoài thường có xu hướng chọn trọng tài ngoại quốc để giải quyết. Việc này có thể dẫn đến rủi ro với các tranh chấp trong lĩnh vực bất động sản.

Các doanh nghiệp lĩnh vực bất động sản cần chú ý, Luật Đất đai đã được Quốc hội thông qua, quy định thẩm quyền của trọng tài Việt Nam trong việc giải quyết các tranh chấp bất động sản. Quy định này theo hướng độc quyền riêng biệt của toà án, trọng tài Việt Nam.

"Ví dụ có yếu tố như đảm bảo bởi các giao dịch bất động sản. Trong trường hợp này, nếu chọn trọng tài nước ngoài để giải quyết tranh chấp thì có khả năng dẫn tới rủi ro và xung đột vì trọng tài nước ngoài thì lại không có thẩm quyền giải quyết tranh chấp liên quan đến bất động sản, có thể gây ra xáo trộn cho các giao dịch" - Luật sư Vũ Ánh Dương phân tích.

Bên cạnh vướng mắc pháp lý, việc thu hút vốn ngoại còn gặp những rủi ro về tỷ giá, lạm phát, chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch,... có nhiều biến động khiến doanh nghiệp khó dự đoán, kiểm soát rủi ro phát sinh.

Theo vào đó, lãi suất và chi phí vay từ các quỹ này thường cao hơn ngân hàng, kèm theo nhiều điều khoản, điều kiện mà doanh nghiệp phải cam kết. Vì vậy, doanh nghiệp phải tính toán kỹ khả năng trả nợ, cân nhắc các chiến lược dài hạn khi gọi vốn từ quỹ đầu tư nước ngoài.

Đầu tư tư nhân Việt Nam phổ biến từ khoảng năm 2008 khi Việt Nam gia nhập WTO.

Đến năm 2024, giá trị thị trường đầu tư tư nhân đạt 2,3 tỷ USD.

Các chuyên gia cho rằng, nếu so sánh với các thị trường khác trong khu vực như Trung Quốc, Ấn Độ hay Singapore thì thị trường quỹ tại Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa để bứt phá.

Nhà nước cần có những chính sách hỗ trợ phù hợp như ưu đãi thuế, phí cho cả nhà đầu tư cá nhân và tổ chức, khuyến khích phát triển các sản phẩm quỹ đa dạng,…