Australia tiên phong cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội

Ngày 10/12 (9/12 ở Việt Nam), 10 trong số những nền tảng mạng xã hội lớn nhất Australia, lần lượt là Instagram, Facebook, Threads, Snapchat, YouTube, TikTok, Kick, Reddit, Twitch và X, bị buộc ngăn chặn trẻ em truy cập. Sự việc đã khiến Australia trở thành quốc gia đầu tiên cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội. Đây được cho là biện pháp quyết liệt nhằm bảo vệ trẻ em dưới 16 tuổi khỏi những mối nguy hại trực tuyến vốn nằm ngoài các cơ chế bảo vệ truyền thống của chính phủ Úc.

Tuy nhiên lệnh vừa đưa ra đã vấp phải nhiều ý kiến trái chiều. Phía ủng hộ cho rằng lệnh cấm sẽ giúp bảo vệ các em khỏi các tác động tiêu cực của mạng xã hội; giúp trẻ tập trung vào các hoạt động lành mạnh hơn. Các nhà vận động cho rằng lệnh cấm sẽ trả lại cho trẻ em một tuổi thơ không bị ám ảnh bởi bạo lực trực tuyến hay nguy cơ bị xâm hại tình dục.

Dù vậy, phía ủng hộ xem ra bị lép vế so với “phe” phản đối và khẳng định lệnh cấm sẽ không đạt được mục tiêu. Họ nói lệnh cấm sẽ khiến tình trạng cô lập trở nên trầm trọng hơn, đặc biệt là đối với trẻ em LGBT. Đồng thời đẩy trẻ em vào các không gian kỹ thuật số không được kiểm soát. Giới trẻ thậm chí còn “thách thức” cho rằng lệnh cấm chỉ khiến họ trở nên “thông minh” hơn qua việc “lách luật”. 

Thật vậy, trong khi Thủ tướng Anthony Albanese tổ chức một buổi tiệc nướng kiểu Australia tại khuôn viên tư dinh ở Sydney để đánh dấu "ngày đáng tự hào" (theo cách gọi của ông) có hiệu lực, thì chỉ 24 tiếng sau, lệnh cấm liền bị các em vô hiệu hóa bằng cách lập tài khoản mới bằng cách mượn khuôn mặt của bố mẹ hoặc bạn bè lớn tuổi, thậm chí dùng AI tạo khuôn mặt người lớn, đối phó với công nghệ xác thực độ tuổi. Điều lạ là rất nhiều phụ huynh ủng hộ, cho con mình mượn hình ảnh để tạo tài khoản mới.

Phát pháo đầu tiên này của Australia vô hình trung trở thành phép thử khiến một số nước như Đan Mạch, New Zealand, Malaysia bày tỏ ý định có thể sẽ nghiên cứu, áp dụng mô hình này. Nhiều phụ huynh ở Mỹ cũng ngỏ ý muốn Washington thi hành những biện pháp kiểm soát tương tự.

Tại Việt Nam, cha mẹ vẫn là tuyến phòng thủ đầu tiên

Tại Việt Nam, đã có không ít trẻ em là nạn nhân của mạng xã hội như nhận tin nhắn xúc phạm hoặc đe dọa; Bị cô lập bằng cách cho loại khỏi các nhóm hoặc cuộc trò chuyện; Bị chia sẻ hình ảnh hoặc thông tin cá nhân mà không được xin phép; Bị người lạ đe dọa quấy rối… Cụ thể như trường hợp một bé gái đã tự tử sau khi bị tung ảnh “nóng”lên mạng xã hội ở Bàu Bàng (Bình Dương) hồi năm 2024.

Việc bảo vệ, định hướng cho trẻ trước những nội dung “độc hại” và những hành vi nguy hiểm  trên mạng xã hội là câu chuyện không mới. Đây là một cuộc chiến không kém phần “khốc liệt và trường kỳ” của phụ huynh, cộng đồng và nhà chức trách. Nó cho thấy mạng xã hội có thể là một môi trường nguy hiểm cho trẻ em nếu không được giám sát và quản lý đúng cách. Nó nêu lên vấn đề cần thay đổi chính sách của nhiều mạng xã hội để bảo vệ trẻ em.

Nhân việc cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội tại Australia mới đây, câu chuyện được cư dân mạng nước ta xới lên với tâm tư nặng trĩu.

Hầu hết các chuyên gia đều có lời khuyên chung: Trong tình hình chưa thể có một bài học hay động thái gì nương theo lệnh cấm của đất nước chuột túi, thì chúng ta hãy tiếp tục sử dụng “chiêu” cũ có cập nhật hiểu biết về ứng dụng công nghệ số. Thay vì cấm đoán, cha mẹ Việt hãy trò chuyện, hướng dẫn và đồng hành cùng con như một người bạn. Giáo dục con về các rủi ro của mạng xã hội, cách nhận biết dấu hiệu lừa đảo và cách bảo vệ thông tin cá nhân. Cha mẹ cần nắm rõ các hoạt động trực tuyến của con em mình, tìm hiểu các công cụ an toàn số để chặn nội dung độc hại khi cần. Dùng phần mềm kiểm soát để giám sát, hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử và ngăn chặn trẻ tiếp xúc với người lạ trên mạng.

Ngoài ra, bố mẹ cũng cần làm gương cho con về việc sử dụng mạng xã hội an toàn và có trách nhiệm.

Cuối cùng nếu có các dấu hiệu của bắt nạt trên mạng xã hội, hãy dạy các con cách đối phó, bao gồm: báo ngay cho bố mẹ, giáo viên, hoặc người lớn đáng tin cậy; Lưu giữ bằng chứng (tin nhắn, hình ảnh...); Không trả lời hoặc tương tác với kẻ xấu.

Cần thiết nên tìm kiếm sự hỗ trợ từ các tổ chức bảo vệ trẻ em hoặc các chuyên gia tâm lý.