Startup vẫn bất bình đẳng giới

Trong diễn đàn Phụ nữ Đổi mới sáng tạo, sáng 3/12, thuộc Techfest Vietnam 2022, các chuyên gia đã chia sẻ những con số chưa mấy lạc quan về việc thực hiện bình đẳng giới trong các doanh nghiệp, đặc biệt là startup.

Bà Hooyung Young, Phó Chủ tịch Tổ chức United Way Worldwide phụ trách khu vực Đông Nam Á, Hàn Quốc và Nhật Bản, Đồng trưởng Làng Đổi mới Sáng tạo Mở Xã hội (Techfest 2022), cho biết, các thống kê cho thấy, trung bình chỉ có 3% vốn đầu tư mạo hiểm toàn cầu dành cho doanh nghiệp do phụ nữ thành lập.

Tại Mỹ, các nhà sáng lập nữ chỉ nhận được 2% vốn đầu tư mạo hiểm vào năm 2021, mức thấp nhất kể từ năm 2016. Con số này giảm so với số vốn ít ỏi 2,8% mà startup của phụ nữ nhận được vào năm 2019 hay 2,3% vào năm 2020.

Những người sáng lập là phụ nữ da đen thậm chí còn nhận được ít hơn, chỉ 0,27% tổng số tiền đầu tư của các quỹ mạo hiểm vào năm 2021. Trong khi đó, các công ty Mỹ đã huy động được mức đầu tư kỷ lục 329,9 tỷ vào năm 2021, gần gấp đôi so với kỷ lục trước đó là 166,6 tỷ năm 2020.

Mặc dù sự sụt giảm vốn đầu tư vào các startup của nữ giới sáng lập phù hợp với bối cảnh dòng vốn đầu tư mạo hiểm vào Mỹ giảm tới 26% trong cùng thời kỳ, nhưng đến năm 2020, sự đa dạng về giới tính ở các quỹ đầu tư mạo hiểm Mỹ cũng rất ít.

Phần lớn (95,1%) quỹ đầu tư mạo hiểm ở Mỹ có người đồng sáng lập là nam giới, chỉ gần 5% đồng sáng lập là nữ. Bất chấp thực tế này, các quỹ mạo hiểm do phụ nữ thành lập thường hoạt động tốt hơn những công ty do nam giới thành lập.

Còn tại Việt Nam, tỉ lệ doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ đạt 26,5%, xếp thứ 9/58 quốc gia, nền kinh tế được nghiên cứu. Nghiên cứu của BCG cho thấy phụ nữ khởi nghiệp ở Việt Nam nhiều hơn nam giới vào năm 2016.

“Ngay từ khi là những bé gái, chúng ta đã phải hỗ trợ, giáo dục để giúp họ nâng cao năng lực, tự tin tham gia vào thị trường việc làm, có cơ hội trở thành những nữ doanh nhân trẻ thành công và quay trở lại hỗ trợ cộng đồng nữ giới”, bà Hooyung Young cho biết.

Đánh thức tiềm năng ngủ quên của nữ giới

Theo bà Mandy Nguyễn, Giám đốc vận hành Quỹ Khởi nghiệp Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ Việt Nam (Startup Vietnam Foundation-SVF), rào cản ngăn phụ nữ làm kinh tế đôi khi không phải từ phía các doanh nghiệp, mà lại đến từ chính bản thân họ.

“Có rất nhiều người phụ nữ tham gia vào quá trình kinh doanh, chúng tôi nói với họ rằng chị làm đi, nó giúp chị tăng doanh thu 10-20 triệu/tháng, nhưng họ nói rằng nếu làm như thế này sẽ không còn nhiều thời gian cho chồng, rồi ai sẽ nấu cơm, dạy học cho con, tức họ còn rất nhiều nỗi lo và mong muốn được công nhận khác.

Khi chúng tôi đưa các đối tác là một số nền tảng công nghệ đến và nói cho họ biết rằng họ sẽ được hỗ trợ gì, ngay lập tức họ nhắn tin rằng muốn kết nối, muốn làm. Như vậy chỉ cần cho họ thấy con đường mà họ có thể đi và được hỗ trợ, họ sẽ tự đưa ra quyết định và đi rất nhanh mà chúng ta không cần phải thúc ép”, bà Mandy Nguyễn chia sẻ.

Vị chuyên gia này cũng cho biết có những người phụ nữ có học thức rất cao, nhưng vẫn sợ khởi nghiệp vì họ sợ không vượt qua được hành trình cô đơn. Nhưng phụ nữ có sự bền bỉ và nội lực nên khi họ kết nối sẽ rất sâu sắc và tạo ra kết quả rất đáng kinh ngạc.

“Từ những câu chuyện đời thường như hôm nay gia đình chị như thế nào, chị đang gặp vấn đề này… những người phụ nữ sẽ rất dễ đi đến kết nối kinh doanh. Với những người làm hỗ trợ, chúng tôi phải làm sao để họ mở lòng và đi đến được những kết nối đó”, bà Mandy Nguyễn chia sẻ.

Là startup với đa phần nhân sự là nữ, trong đó một số nhân sự bị khuyết tật, bà Phan Thị Ngọc Hiếu, sáng lập Maypaperflower, startup hoa giấy nghệ thuật Huế đang xuất khẩu sản phẩm tới 14 quốc gia, cho biết người chủ doanh nghiệp cần tìm cách khai phá tiềm năng và tạo điều kiện cho những người phụ nữ vượt qua rào cản tự ti.

“Những người phụ nữ khi bắt đầu tham gia vào dự án của tôi họ rất rụt rè, họ đều cho rằng việc này phải đòi hỏi khéo tay, tỉ mỉ, siêng năng… Nhưng bản thân người phụ nữ họ đã có sẵn những đức tính đó rồi, do trong đầu họ nghĩ không làm được nên mặc định là mình sẽ không làm được. Do vậy, ở Maypaperflower, chúng tôi không gọi họ là những người thợ, mà coi họ là thành viên trong gia đình chung, vì tất cả mọi người đều có thể đóng góp ý tưởng sáng tạo để tạo ra sản phẩm tốt hơn.

Có câu ngạn ngữ của Pháp mà tôi luôn nói với mọi người rằng “Muốn là được, vấn đề ở đâu sẽ giải quyết ở đó”, nhờ đó dần dần hình thành văn hóa làm việc cho mọi người, giúp mọi người mạnh dạn và tự tin hơn. Khi họ có công việc tốt, có thu nhập thì họ cũng vui vẻ và chăm sóc bản thân và gia đình tốt hơn”, bà Ngọc Hiếu cho hay.

Nghiên cứu của BCG cho thấy phụ nữ tham gia vào kinh tế thúc đẩy GPG toàn cầu tăng từ 3-6%, tương đương mức tăng từ 2-5 nghìn tỷ USD. Điều này chứng minh việc thực hiện bình đẳng giới, tạo cơ hội cho phụ nữ tham gia nhiều hơn vào hoạt động kinh tế sẽ giúp startup, doanh nghiệp đạt được nhiều lợi ích.