Những giải Ig Nobel mà các nhân vật nhận được không có giá trị vật chất cao như Giải Nobel chính thống, nhưng nhiều đề tài “đâu đâu” được nghiên cứu mang thuần tính khoa học của họ lại khiến người ta suy nghĩ nhiều hơn, sau khi đã cười phá lên về nội dung “chẳng giống ai” của chúng.

Ở Ig Nobel 2021 được trao hồi trung tuần tháng 9 vừa qua, nghiên cứu về vận chuyển tê giác lộn ngược, đạt cực khoái qua thông mũi và nhờ để râu mà bị đấm vào mặt sẽ ít đau hơn... là một trong vài đề tài hot đoạt giải. Nghe qua tưởng chúng chẳng có tầm vóc “vĩ mô” gì liên quan đến đời sống, thế mà các khảo sát đời thường như vừa kể có khi lại là một tia lửa nhỏ có thể bùng lên thành đám cháy thành tựu khoa học lớn trong tương lai. Không ít kết quả giải Ig Nobel trong lịch sử đã là những mẫu điển hình như vậy!

Năm nay, trong một buổi lễ được tổ chức trực tuyến thay vì ở nhà hát lớn như thông thường tại Đại học Harvard, những người đoạt giải Nobel chính thống đã thân chinh trao tận tay 10 bằng chứng nhận Ig Nobel cho các khoa học gia, nhà kinh tế, bác sĩ và nhà toán học đến từ 24 quốc gia trên sáu lục địa. Theo tâm sự của David Carrier, giáo sư Sinh học tại Đại học Utah, người nhận giải Ig Nobel Hòa bình, ông hơi lo lắng khi nghe tin mình đoạt giải. Lý do là ông chưa thực sự chuẩn bị tinh thần để nhận một chiến thắng “oái oăm” như vậy.

Để giúp vui giải trí cho khán giả tham dự lễ trao giải và cũng để kích thích sự sáng tạo cho lớp trẻ - cho dù là nghiên cứu đề tài bình thường đến đâu - các nhà khoa học và ca sĩ đã kết hợp biểu diễn một trích đoạn ngắn nhạc kịch opera trên một chiếc cầu treo thu nhỏ. Trong mong muốn nắm được bản chất nội dung “cười và ngẫm nghĩ” của Ig Nobel 2021, ta cùng thử điểm qua vài đề tài khoa học đoạt giải.

Giải thưởng về phương tiện giao thông thuộc về một nhóm nghiên cứu kỹ thuật vận chuyển loài vật to lớn bằng phương tiện hàng không trong khoảng cách gần. Họ nhận thấy, việc trói treo ngược bốn chân những con tê giác đã được chích thuốc mê lên, rồi dùng máy bay trực thăng đưa đi trên không trung sẽ giúp an toàn sức khỏe và sinh mạng cho loài này hơn dùng cách quàng đai qua người chúng rồi di chuyển theo kiểu duỗi thân xuôi thẳng đứng.

Cem Bulut, giáo sư tại SLK Clinics ở Heilbronn, Đức, và các đồng nghiệp, đã giành giải thưởng Y học. Theo nhóm nghiên cứu này, quan hệ tình dục đạt cực khoái khi cặp đôi sử dụng phương pháp thông mũi hiệu quả, nghĩa là họ biết làm sạch mũi bị tắc, ít nhất là trong một giờ. Công trình kết luận, có sự liên đới giữa mũi và cực khoái nhờ sự tác động trung gian của nội tiết tố.

Còn giáo sư Carrier và các đồng nghiệp lại đoạt giải nhờ chứng minh giả thuyết: Lý do tiến hóa của bộ râu nam giới là để bảo vệ khuôn mặt trong những... trận đánh đấm. Ekip này sau một số thí nghiệm đã đưa ra kết luận, lớp biểu bì có lông sẽ hấp thụ nhiều năng lượng hơn so với làn da mịn, đồng thời rậm râu sẽ che chắn khiến phần hàm khó trở thành mục tiêu cho những cú đấm trong một cuộc chiến tay đôi.

Giải Ig Nobel Kinh tế thuộc về Pavlo Blavatskyy, giáo sư Trường Kinh doanh Montpellier. Ông đã sử dụng thuật toán thị giác máy tính và ảnh của các chính trị gia để tìm ra bằng chứng cho thấy, béo phì có mối tương quan cao với tham nhũng quốc gia! Riêng giải thưởng Vật lý vinh danh nghiên cứu cắt nghĩa lý do vì sao người đi bộ thường liên tục không va chạm.

Bên cạnh đó còn có sĩ quan John A. Mulrennan thuộc Hải quân Hoa Kỳ giành giải Côn trùng học vì đã tìm ra cách diệt trừ gián trên tàu ngầm bằng thuốc trừ sâu organophosphate cực mạnh. Giải thưởng Sinh thái học vinh danh nghiên cứu về mảng vi khuẩn sống trên những bã kẹo cao su mắc kẹt trên vỉa hè. Trong khi đó, giải thưởng Sinh học thuộc về tiến sĩ Susanne Shötz tại Đại học Lund cho công trình nghiên cứu sâu rộng của bà về tiếng gừ gừ, tiếng kêu ngao ngao, tiếng rít, tiếng hú, tiếng gầm gừ và tiếng rên meo meo tạo thành bản âm hưởng giao phối giữa loài mèo.

Ig Nobel Hóa học được trao cho giáo sư Jonathan Williams nhờ nghiên cứu các loại mùi khác nhau do khán giả trong rạp chiếu phim tiết ra khi họ theo dõi những cảnh phim bạo lực, hài hước, hồi hộp hay kinh dị trên màn ảnh.