Jerome Pesenti, Phó chủ tịch phụ trách trí tuệ nhân tạo tại Meta, công ty mẹ mới được đặt tên của Facebook, cho biết trong một bài đăng trên blog hôm thứ Ba (2/11) rằng mạng xã hội đang thực hiện sự thay đổi vì “nhiều lo ngại về việc định vị của công nghệ nhận dạng khuôn mặt trong xã hội”. Ông nói thêm rằng công ty vẫn coi phần mềm là một công cụ mạnh mẽ, nhưng “mọi công nghệ mới đều mang hai mặt, cả lợi ích và mối quan tâm, chúng tôi muốn tìm ra điểm cân bằng phù hợp”.

Quyết định này đã đóng cửa một tính năng được giới thiệu vào tháng 12/2010 nhằm giúp người dùng Facebook có thể tiết kiệm thời gian. Phần mềm nhận dạng khuôn mặt tự động xác định những người xuất hiện trong album ảnh kỹ thuật số của người dùng và đề xuất người dùng "gắn thẻ" tất cả họ bằng một cú nhấp chuột, kết nối tài khoản của họ với hình ảnh. Facebook hiện đã xây dựng được một trong những kho ảnh kỹ thuật số lớn nhất thế giới, một phần nhờ vào phần mềm này.

Công nghệ nhận dạng khuôn mặt, đã phát triển về độ chính xác và năng lực trong những năm gần đây, ngày càng trở thành tâm chấn của cuộc tranh luận vì cách nó có thể bị các chính phủ, cơ quan thực thi pháp luật và các công ty sử dụng sai mục đích. Ở Trung Quốc, các nhà chức trách sử dụng các khả năng này để theo dõi và kiểm soát người Duy Ngô Nhĩ, một dân tộc thiểu số phần lớn là người Hồi giáo. Tại Hoa Kỳ, cơ quan thực thi pháp luật đã sử dụng phần mềm để hỗ trợ công tác trị an, dẫn đến lo ngại về việc truy bắt quá mức và bắt nhầm. Một số thành phố và tiểu bang đã cấm hoặc hạn chế công nghệ này để ngăn chặn khả năng bị lạm dụng.

Facebook chỉ sử dụng khả năng nhận dạng khuôn mặt trên trang web của riêng mình và không bán phần mềm này cho bên thứ ba. Dù vậy, tính năng này đã trở thành vấn đề đau đầu về quyền riêng tư và quy định đối với công ty. Những người ủng hộ quyền riêng tư liên tục đưa ra câu hỏi về việc Facebook đã thu thập được bao nhiêu dữ liệu khuôn mặt và công ty có thể làm gì với những thông tin đó. Hình ảnh khuôn mặt được tìm thấy trên mạng xã hội có thể được sử dụng bởi các công ty khởi nghiệp và các tổ chức khác để đào tạo phần mềm nhận dạng khuôn mặt.

Khi Ủy ban Thương mại Liên bang Hoa Kỳ phạt Facebook 5 tỷ đô la, mức cao kỷ lục, để giải quyết các khiếu nại về quyền riêng tư vào năm 2019, phần mềm nhận dạng khuôn mặt nằm trong số các mối quan tâm. Năm ngoái, công ty cũng đồng ý trả 650 triệu đô la để giải quyết một vụ kiện tập thể ở Illinois cáo buộc Facebook vi phạm luật tiểu bang yêu cầu sự đồng ý của cư dân để sử dụng thông tin sinh trắc học của họ, bao gồm cả “hình dạng khuôn mặt”.

Mạng xã hội đã đưa ra thông báo về công nghệ nhận dạng khuôn mặt khi nó cũng đang phải đối mặt với sự giám sát gắt gao của công chúng. Các nhà lập pháp và cơ quan quản lý kịch liệt phản đối Facebook trong những tháng gần đây sau khi một cựu nhân viên Facebook, Frances Haugen, làm rò rỉ hàng nghìn tài liệu nội bộ cho thấy công ty đã nhận thức được cách nó kích hoạt việc lan truyền thông tin sai lệch, lời nói căm thù và nội dung kích động bạo lực.

Các tiết lộ đã dẫn đến các phiên điều trần của quốc hội và các cuộc điều tra về quy định. Tuần trước, Mark Zuckerberg, giám đốc điều hành, đã đổi tên công ty mẹ của Facebook thành Meta và cho biết anh sẽ chuyển nguồn lực sang việc xây dựng các sản phẩm cho biên giới trực tuyến tiếp theo, một thế giới kỹ thuật số được gọi là metaverse.

Theo công ty, thay đổi ảnh hưởng đến hơn một phần ba số người dùng hàng ngày bật tính năng nhận dạng khuôn mặt cho tài khoản Facebook của họ. Điều đó có nghĩa là họ nhận được thông báo khi ảnh hoặc video mới về họ được tải lên mạng xã hội. Tính năng này cũng đã được sử dụng để gắn cờ các tài khoản có thể đang mạo danh người khác và được đưa vào phần mềm mô tả ảnh cho người dùng bị mù.

Jason Grosse, phát ngôn viên của Meta cho biết: “Thực hiện thay đổi này đòi hỏi chúng tôi phải cân nhắc những trường hợp mà nhận dạng khuôn mặt có thể hữu ích trước những lo ngại ngày càng tăng về việc sử dụng công nghệ này nói chung”.

Ông Grosse cho biết thêm mặc dù Facebook có kế hoạch xóa hơn một tỷ mẫu nhận dạng khuôn mặt, là các bản quét kỹ thuật số các đặc điểm trên khuôn mặt, vào tháng 12, nhưng không loại bỏ phần mềm cung cấp khả năng cho hệ thống, đó là một thuật toán tiên tiến có tên DeepFace. Công ty cũng không loại trừ việc kết hợp công nghệ nhận dạng khuôn mặt vào các sản phẩm trong tương lai”.

Adam Schwartz, một luật sư cấp cao của Electronic Frontier Foundation, một tổ chức tự do dân sự, cho biết: “Facebook thoát khỏi mảng kinh doanh nhận dạng khuôn mặt là một thời điểm quan trọng trong bối cảnh quốc gia đang ngày càng khó chịu với công nghệ này. Việc công ty sử dụng tính năng giám sát bằng khuôn mặt là rất nguy hiểm đối với quyền riêng tư của mọi người”.

Facebook không phải là công ty công nghệ lớn đầu tiên rút lại phần mềm nhận dạng khuôn mặt. Amazon, Microsoft và IBM đã tạm dừng hoặc ngừng bán các sản phẩm nhận dạng khuôn mặt của họ cho cơ quan thực thi pháp luật trong những năm gần đây, đồng thời bày tỏ lo ngại về quyền riêng tư và giá trị thuật toán, đồng thời kêu gọi có quy định rõ ràng hơn.

Phần mềm nhận dạng khuôn mặt của Facebook có lịch sử lâu đời và đắt đỏ. Khi phần mềm này được tung ra thị trường châu Âu vào năm 2011, các cơ quan bảo vệ dữ liệu ở đó cho biết động thái này là bất hợp pháp và công ty cần có sự đồng ý để phân tích ảnh của một người và trích xuất hình mẫu đơn nhất của khuôn mặt cá nhân. Năm 2015, công nghệ này cũng dẫn đến một vụ đệ đơn kiện tập thể ở Illinois (Mỹ).

Trong thập kỷ qua, Trung tâm Thông tin Quyền riêng tư Điện tử (the Electronic Privacy Information Center - EPIC), một nhóm ủng hộ quyền riêng tư có trụ sở tại Washington, đã đệ trình hai khiếu nại về việc Facebook sử dụng tính năng nhận dạng khuôn mặt lên F.T.C (Federal Trade Commission – Hội đồng thương mại liên bang). Khi F.T.C. phạt Facebook vào năm 2019, một trong những lý do được đưa ra là các cài đặt quyền riêng tư khó hiểu của trang web xung quanh tính năng nhận dạng khuôn mặt.

Alan Butler, Giám đốc Điều hành của EPIC cho biết: “Đây là một vấn đề được biết đến mà chúng tôi nêu ra hơn 10 năm trước nhưng nó đã tồn tại trong một thời gian dài. Mọi quốc gia và xã hội dân chủ hiện đại khác đều có cơ quan quản lý bảo vệ dữ liệu. Luật pháp không được thiết kế tốt để giải quyết những vấn đề này. Chúng ta cần các quy tắc và nguyên tắc pháp lý rõ ràng hơn”.

Ông Butler cũng kêu gọi Facebook làm nhiều hơn nữa để ngăn những bức ảnh khỏi bị sử dụng cho hệ thống nhận dạng khuôn mặt của các công ty khác, chẳng hạn như Clearview AI và PimEyes, những công ty khởi nghiệp đã lấy ảnh từ các trang web công khai, bao gồm từ Facebook và từ ứng dụng chị em của nó, Instagram.

Công ty Meta đã thảo luận về việc bổ sung khả năng nhận dạng khuôn mặt cho một sản phẩm trong tương lai. BuzzFeed News đưa tin, trong một cuộc họp nội bộ vào tháng 2/2021, một nhân viên đã hỏi liệu công ty có cho phép mọi người “đánh dấu khuôn mặt của họ là không thể tìm kiếm được” hay không nếu các phiên bản tương lai của thiết bị kính thông minh được lên kế hoạch tích hợp công nghệ nhận dạng khuôn mặt.

Trong cuộc họp đó, Andrew Bosworth, một giám đốc điều hành công ty lâu năm sẽ trở thành giám đốc công nghệ của Meta, nói với nhân viên rằng công nghệ nhận dạng khuôn mặt có những lợi ích thực sự nhưng thừa nhận rủi ro của nó, theo những người tham dự và tweet của ông này. Vào tháng 9, công ty đã giới thiệu một cặp kính có camera, loa và chip xử lý máy tính hợp tác với Ray-Ban; nó không bao gồm khả năng nhận dạng khuôn mặt.

Ông Grosse, phát ngôn viên của Meta, cho biết: “Chúng tôi đang thảo luận về những lợi ích và tác hại tiềm ẩn. Chúng tôi đang gặp gỡ các nhà hoạch định chính sách, các tổ chức xã hội dân sự và những người ủng hộ quyền riêng tư trên khắp thế giới để hiểu đầy đủ quan điểm của họ trước khi giới thiệu loại công nghệ này vào bất kỳ sản phẩm nào trong tương lai”.