Chương trình có sự tham dự của lãnh đạo Ban Tuyên giáo - Dân vận Thành ủy TP.HCM; Sở VH-TT TP.HCM; Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật TP.HCM; Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc VN, giảng viên các trường đại học, các nhạc sĩ, ca sĩ...

Thực trạng đáng lo ngại

Với nhận định, Việt Nam bước vào nền kinh tế thị trường, âm nhạc có xu hướng thị trường hóa, xuất hiện thể loại âm nhạc nhạc thị trường và đặc biệt là từ khi internet vào Việt Nam, sự nhiễu loạn âm nhạc trên không gian mạng đã trở thành vấn nạn. Dù đã có nhiều bài viết, nghiên cứu, nhiều bài lý luận, phê bình... nhưng những nhiễu loạn, vi phạm thuần phong mỹ tục, truyền thống văn hóa Việt Nam trong thực tế vẫn thường xuyên xảy ra. Đâu đó, vẫn còn có những người muốn “gây sốc”, tạo “scandal”, cố ý tác động vào công chúng bằng những “tiết mục phản cảm,... để nổi tiếng. Những “tên tuổi” này đã quên trách nhiệm và vai trò của người làm văn hóa, văn nghệ, quên nhiệm vụ và chức năng của người làm nghệ thuật cũng như đã có.

Với mong muốn làm rõ trách nhiệm và vai trò của những người làm âm nhạc ở Thành phố Hồ Chí Minh, nhất là trong khi chúng ta đang tập trung xây dựng nền công nghiệp văn hóa âm nhạc ở Thành phố, Tại tọa đàm, các chuyên gia văn hóa, các nhạc sĩ đã nêu ra những nguyên nhân, trách nhiệm của người làm nghệ thuật trong câu chuyện âm nhạc lệch chuẩn hiện nay.

Theo nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung: "Âm nhạc có vai trò rất quan trọng trong đời sống tinh thần của con người. Những bài hát có ca từ thô tục, lệch lạc, bạo lực, đồi trụy sẽ tác động đến người nghe theo hướng tiêu cực, như lao vào lối sống buông thả, xúc phạm danh dự và nhân phẩm người khác, làm tổn hại bản thân, coi thường các quy chuẩn đạo đức xã hội, thậm chí vi phạm pháp luật".

Ca sĩ Duy Mạnh từ kinh nghiệm 20 năm ca hát, nhìn nhận: "Nhiều nghệ sĩ trẻ có cái tôi quá lớn. Họ nghĩ rằng đưa vào sản phẩm âm nhạc những ngôn từ giao tiếp đời thường là hay, là "ngầu". Song, giá trị của một sản phẩm nghệ thuật không nằm ở việc thể hiện cái tôi cá nhân. Tác phẩm nghệ thuật cần tôn trọng chuẩn mực văn hóa, tư duy đúng mực và lan tỏa những giá trị nhân văn đến người nghe".

Ths Nguyễn Thị Cẩm Lệ, chuyên viên của Sở VHTT TP.HCM cho rằng, nguyên nhân là do, nhạc sĩ- người viết, đặc biệt là những “tác giả” trẻ hiện nay đa số chạy theo thị hiếu dễ dãi của người nghe, chạy theo sức hút của kinh tế nên không đầu tư nhiều trong chuyên môn, thẩm mỹ nghệ thuật. Chỉ cần bắt chước giai điệu, hòa âm của những nhạc phẩm nước ngoài nào đó nổi tiếng, thêm ca từ với những nội dung yêu đương, tan vỡ vô thưởng vô phạt là cũng có thể bán “độc quyền” vài triệu một bài.

Nghệ sĩ - người diễn hiện nay thì có khuynh hướng “lấy phần nhìn dìm phần nghe”, tử tế hơn cả là sử dụng những màn múa, những vũ đoàn hoành tráng để “đánh lạc hướng” khán giả. Ở “mức độ” khác là sử dụng trang phục gợi cảm (cả nữ nghệ sĩ lẫn nam nghệ sĩ), kể cả dùng các “chiêu trò” để được nổi tiếng chứ không bằng khả năng thực lực.

Thị trường giải trí nói chung, âm nhạc nói riêng đang cuốn theo cơn lốc lợi nhuận với các tiêu chí đo lượng "viral" (lan truyền, phổ biến), ưu tiên lượt xem, chia sẻ… hơn là chất lượng nội dung tác phẩm. Sự phát triển của công nghệ thông tin và các nền tảng mạng xã hội đã tạo điều kiện cho người xem, trong đó có trẻ em, tiếp cận các sản phẩm âm nhạc đa dạng.

Giải pháp chấn chỉnh đồng bộ 

Theo nhìn nhận của nhiều đại biểu, hiện nay việc quản lý của các cơ quan chức năng vẫn còn nhiều bất cập, vẫn không thể theo kịp các hoạt động trên nền tảng số.

Đáng nói, việc kiểm duyệt các chương trình nghệ thuật  khá chặt chẽ, trong khi đó nhiều sản phẩm phát hành trên các nền tảng số không phải qua khâu kiểm duyệt mà chỉ được hậu kiểm, không đủ nhân lực phát hiện nên đã có nhiều sai phạm tồn tại.

Các văn bản quy phạm pháp luật liên quan lĩnh vực tổ chức biểu diễn cũng như sản phẩm nghệ thuật trên các nền tảng số cũng chưa đầy đủ, rõ ràng. Đây chính là lý do khiến nhạc "rác", nhạc lệch chuẩn xuất hiện ngày càng nhiều. Vì vậy, theo các nhà chuyên môn, việc sớm ban hành các văn bản quy phạm pháp luật liên quan sẽ góp phần khắc phục những bất cập, nhất là với sản phẩm âm nhạc lệch chuẩn.

"Các mức xử phạt, chế tài đối với công ty, ca sĩ vi phạm thời gian qua chưa đủ sức răn đe. Trước mức lợi nhuận cao, nhiều công ty và cá nhân sẵn sàng chịu phạt để các sản phẩm nhạc "rác", nhạc lệch chuẩn xuất hiện trên nền tảng mạng xã hội" - nhiều nhạc sĩ trăn trở.

Nhạc sĩ Trương Quang Lục cũng rất băn khoăn: "Ca từ âm nhạc có tác động và ảnh hưởng sâu sắc đến người nghe, nhất là người vị thành niên. Những ca từ lệch chuẩn sẽ gây nhiều tác hại đến tư tưởng, tình cảm, cảm xúc của con người. Cần phải có cơ chế xử phạt thật nặng để dẹp bỏ hoàn toàn tình trạng này".

Đánh giá chung về điều này, ông Nguyễn Quang Vinh - Chủ tịch Hội Âm nhạc TP HCM khẳng định: "Hiện tượng lệch chuẩn trong hoạt động sáng tác và biểu diễn nghệ thuật cần có giải pháp căn cơ là phải xây dựng, trang bị nền tảng thẩm mỹ nghệ thuật cho người sáng tạo, người biểu diễn và cả đối tượng hưởng thụ nghệ thuật".

Ông Nguyễn Thọ Truyền, Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM, đánh giá cao Hội Âm nhạc thành phố khi chủ động tổ chức buổi tọa đàm về vấn đề thời sự này. Theo ông, chúng ta cần đặc biệt quan tâm đến thế hệ tương lai là thiếu nhi - những người sẽ chịu ảnh hưởng lớn từ âm nhạc lệch chuẩn.

Vì vậy, tìm giải pháp loại trừ âm nhạc lệch chuẩn là sứ mệnh của người sáng tác, ca sĩ lẫn khán giả. Âm nhạc có những sứ mệnh riêng. Làm sao để âm nhạc giữ được vẹn nguyên giá trị là trách nhiệm của người sáng tác, biểu diễn lẫn cơ quan quản lý.